Siết chặt an toàn bay, loại bỏ nguy cơ hàng không

Tăng cường kiểm soát

Trong vài tháng gần đây, thế giới liên tiếp xảy ra các vụ tai nạn hàng không gây thiệt hại nghiêm trọng về người như: tai nạn máy bay B737-800 của hãng hàng không Jeju Air làm chết 179 người; tai nạn máy bay E190 của hãng hàng không Azerbaijan Airlines làm chết 38 người…

Trong bối cảnh nhu cầu đi lại bằng đường hàng không tăng cao và việc triệu hồi động cơ dẫn đến các máy bay hiện phải tiếp tục hoạt động lâu hơn so với dự kiến, vấn đề an toàn bay là yếu tố vô cùng quan trọng được ngành hàng không thế giới và Việt Nam hết sức quan tâm.

Các chuyên gia đánh giá, mất an toàn bay trong hoạt động hàng không có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Các yếu tố này có thể đến từ con người như: sai sót của phi công; việc huấn luyện không đầy đủ các tình huống khẩn cấp hoặc thiếu cập nhật những phương pháp kỹ thuật mới nhất dẫn đến không phản ứng đúng cách khi gặp sự cố; lỗi của nhân viên điều hành mặt đất khi cung cấp thông tin thiếu sót, sai lệch trước khi cất cánh;

Hoặc nguyên nhân có thể đến từ máy móc như: lỗi cơ khí, thiết bị, không bảo dưỡng hoặc sử dụng phụ tùng không phù hợp. Nguyên nhân từ điều kiện môi trường như: sương mù, mưa gió, giông lốc; sự quản lý thiếu hiệu quả dẫn đến các sự cố giao thông hàng không, các yếu tố liên quan đến hạ tầng sân bay; các sự cố khẩn cấp, tình huống đặc biệt như quấy rối, khủng bố, phá hoại…

Liên quan đến các sự cố hàng không gần đây, Hội đồng kiểm soát rủi ro an toàn hàng không (ASRMC) đã phân tích các nguyên nhân và nhấn mạnh việc kiểm soát các yếu tố gây uy hiếp an toàn có nguyên nhân từ con người.

Ngày 26/2/2025, Cục Hàng không Việt Nam đã ban hành Chỉ thị về việc tăng cường các biện pháp bảo đảm an toàn hàng không dân dụng, trong đó yêu cầu các hãng hàng không, tổ chức bảo dưỡng, tổ chức huấn luyện, tổ chức khai thác sân bay, điều hành bay, cung cấp dịch vụ hàng không: Nghiêm túc thực hiện các giải pháp, khuyến cáo, hướng dẫn an toàn của Hội đồng ASRMC; triệt để loại bỏ tư tưởng chủ quan, lơi là, tự mãn trong công tác đảm bảo an toàn hàng không.

Đảm bảo duy trì đầy đủ số lượng và chất lượng nhân viên trong dây chuyền khai thác, tuân thủ thời gian làm nhiệm vụ nghỉ ngơi đối với tất cả nhân viên trong hệ thống. Triển khai hiệu quả công tác huấn luyện ban đầu, định kỳ, nâng cao.

Tuân thủ quy trình trong công tác phê chuẩn, cấp phép, uỷ quyền cho nhân viên hàng không, đảm bảo nhân viên được uỷ quyền có đầy đủ năng lực, kỹ năng đáp ứng tiêu chuẩn, yêu cầu của vị trí công việc.

Tăng cường kiểm tra giám sát nội bộ, nhận diện và đánh giá rủi ro nhằm kịp thời phát hiện tồn tại, hạn chế trong hệ thống, các yếu tố ảnh hướng đến an toàn để chủ động khắc phục kịp thời, hiệu quả. Đồng thời nâng cao chất lượng công tác điều tra an toàn, phân tích đánh giá nguyên nhân triệt để nhằm đưa ra khuyến cáo an toàn phù hợp, hiệu quả để ngăn ngừa sự cố.

Hạn chế tối đa việc phê chuẩn các sai lệch hoặc kéo dài thời gian trì hoãn sửa chữa hỏng hóc liên quan đến lĩnh vực khai thác và bảo dưỡng máy bay; tăng cường rà soát vật phẩm có chứa pin lithium để khuyến cáo hành khách; tăng cường công tác kiểm tra giám sát an toàn khu bay, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Nâng cấp lực lượng an ninh

Liên quan đến việc đảm bảo an ninh, an toàn hàng không, trước đó, tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2024, triển khai công tác năm 2025 của Ủy ban An ninh Hàng không dân dụng quốc gia diễn ra ngày 25/2, Bộ GTVT cho biết, trong năm 2024, các bộ, ngành, địa phương và lực lượng chức năng đã phối hợp nhịp nhàng, hiệu quả, bảo đảm an ninh hàng không, không để xảy ra vụ việc can thiệp bất hợp pháp vào hoạt động hàng không dân dụng. Lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý 294 vụ vi phạm an ninh hàng không, giảm 25 vụ so với cùng kỳ năm 2023.

Tại hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, dù nhiều chỉ số về an ninh, an toàn hàng không của Việt Nam luôn được Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đánh giá tốt nhưng các đơn vị, DN hàng không cần tiếp tục khắc phục những tồn tại, hạn chế theo khuyến nghị của ICAO; bảo đảm sự quản lý thống nhất của Nhà nước trong bảo đảm an toàn, an ninh hàng không trong và ngoài sân bay.

Dự báo năm 2025, thị trường hàng không dân dụng Việt Nam tiếp tục phục hồi và phát triển. Tuy nhiên, ngành hàng không vẫn tiếp tục gặp rất nhiều khó khăn do thiếu tàu bay khai thác, nguồn cung ứng thiết bị tàu bay vẫn còn rất khó khăn và chậm trễ, Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Anh Tuấn đề nghị các bộ, ngành, địa phương và DN hàng không trong thời gian tới tiếp tục tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn, quy chuẩn về an ninh, an toàn hàng không; triển khai đồng bộ các giải pháp và chủ động nắm chắc tình hình, kiểm soát rủi ro, sẵn sàng ứng phó với hành vi can thiệp bất hợp pháp vào hoạt động hàng không dân dụng, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống.

Đặc biệt, từ ngày 1/3, nhiệm vụ bảo đảm an ninh hàng không sẽ chính thức được Bộ Công an tiếp nhận chỉ đạo tổ chức thực hiện. Bộ Công an sẽ thành lập Trung tâm an ninh hàng không quốc gia, trên cơ sở tổ chức, xây dựng lại Phòng an ninh trên không hiện có. Cục Quản lý xuất nhập cảnh là đơn vị được Bộ Công an giao triển khai nhiệm vụ bảo đảm an ninh hàng không.

Trong đó, ở cấp bộ, Cục Quản lý xuất nhập cảnh sẽ tiếp nhận và thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực bảo đảm an ninh hàng không; cung cấp dịch vụ bảo đảm an ninh tại các cảng hàng không, sân bay và cơ sở xử lý hàng hóa, bưu gửi để đưa lên tàu bay.

Ở cấp tỉnh, Bộ Công an giao Phòng Quản lý xuất nhập cảnh thuộc công an 17 tỉnh, TP trực thuộc Trung ương có cảng hàng không, sân bay thực hiện nhiệm vụ giám sát an ninh hàng không và trực tiếp thực hiện nhiệm vụ kiểm soát an ninh hàng không.

Chuyên gia giao thông Vũ Hoàng Chung cho rằng, việc chuyển nhiệm vụ đảm bảo an ninh hàng không cho Bộ Công an sẽ tăng cường hiệu quả hơn nữa về quản lý Nhà nước trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, song song với đó, ngành hàng không cần phải tập trung vào việc cải thiện các quy trình, tăng cường huấn luyện, đầu tư vào công nghệ để nâng cao hiệu quả đảm bảo an toàn bay và an ninh hàng không.

Trong đó, cần thiết lập các tiêu chuẩn bảo dưỡng khắt khe hơn và đảm bảo rằng mọi máy bay đều được kiểm tra định kỳ để phát hiện kịp thời những lỗi kỹ thuật, tránh sự cố đáng tiếc. Đồng thời, nâng cấp công nghệ, hệ thống giám sát hiện đại và phân tích dữ liệu để giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường từ hệ thống. Tăng cường tập huấn với phi hành đoàn với tình huống giả định để cải thiện khả năng xử lý tình huống trong các tình huống khó khăn hoặc hiếm gặp.

Bên cạnh đó, phân tích dữ liệu về nhu cầu bay để tối ưu hóa việc sử dụng máy bay và giảm thiểu tình trạng quá tải trong bối cảnh thiếu hụt máy bay khai thác là cần thiết, để phi hành đoàn và máy bay có thời gian nghỉ ngơi, bảo dưỡng.

Lâu dài hơn, cần tăng cường trao đổi kinh nghiệm quốc tế, đầu tư vào cơ sở hạ tầng và xây dựng chiến lược dài hạn để phát triển đội máy bay mới nhằm tăng hiệu suất bay, đối phó hiệu quả với tình trạng quá tải do thiếu hụt máy bay và giảm tai nạn, xây dựng một hệ thống giao thông hàng không an toàn, thông suốt và bền vững.