Thời gian qua, công tác giải ngân vốn đầu tư công tại Quảng Nam gặp nhiều khó khăn, thách thức. Bên cạnh lực cản về đền bù, giải phóng mặt bằng (GPMB), các dự án và công trình giao thông còn gặp trở ngại về nguồn vật liệu đất san lấp và cát xây dựng.
Chưa kể, các chủ đầu tư và doanh nghiệp phải đối mặt với giá cát tăng cao nên ảnh hưởng đến tiến độ, hiệu quả đầu tư. Qua khảo sát giá thị trường tại Quảng Nam, nguồn cung cát dao động 650.000 - 800.000 đồng/m3; giá cao nhưng nguồn cung vẫn khan hiếm.
Nhiều công trình tại Quảng Nam và TP Đà Nẵng đối mặt với việc thiếu nguồn vật liệu cát và đất san lấp.
Không chỉ Quảng Nam, TP Đà Nẵng cũng bị ảnh hưởng khi nguồn vật liệu khoáng sản thiếu trầm trọng. Chính quyền Đà Nẵng đã phải đề nghị UBND tỉnh Quảng Nam quan tâm, có giải pháp xử lý, cụ thể với giá cát; đề nghị UBND tỉnh giao Sở Xây dựng kiểm tra, cập nhật điều chỉnh giá để giá vật liệu xây dựng được công bố phù hợp với giá thị trường theo quy định tại thông tư của Bộ Xây dựng.
Trường hợp giá trong công bố giá đã phù hợp với giá thị trường, không thực hiện điều chỉnh, đề nghị có văn bản phản hồi cho Sở Xây dựng Đà Nẵng biết thông tin làm cơ sở trả lời cho các tổ chức, cá nhân.
Thực tế hơn 3 năm qua, giá cát và đất san lấp tại Quảng Nam liên tục bị đẩy lên mức cao. Dù tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành và địa phương khẩn trương lập quy hoạch, giảm thiểu thủ tục cấp phép và sớm đưa ra đấu giá để thị trường đa dạng nguồn cung. Nhưng nhiều buổi đấu giá các điểm mỏ đất, mỏ cát gần đây xảy ra tình trạng “thổi giá” lên cao một cách bất thường so với giá khởi điểm.
Chưa kể, một số doanh nghiệp còn vi phạm hoạt động khai thác, kinh doanh như chậm hoàn thổ, khai thác vượt địa giới, không khôi phục môi trường, bắt tay thao túng thị trường… Các doanh nghiệp còn có dấu hiệu vi phạm trong hoạt động bán hàng không xuất hóa đơn, xuất hóa đơn với giá trị ghi thấp hơn thực tế thanh toán.
Đỉnh điểm là Quảng Nam gần như không có điểm mỏ mới, khiến cho các công trình đầu tư công “đứng bánh”. Nhiều nhà thầu đối mặt với việc không thể hoàn thành dự án, thậm chí xuất hiện tình trạng tạm ngừng thi công trong thời gian dài.
Điểm mỏ đất san lấp Hóc Tra chỉ cung cấp 3 dự án giao thông trọng điểm tại Quảng Nam.
Để tìm hiểu thêm, phóng viên báo Kinh tế & Đô thị đã khảo sát tại một số điểm mỏ tại Quảng Nam. Điển hình điểm mỏ đất Hóc Tra, huyện Duy Xuyên đang thực hiện khai thác để cung ứng cho 3 dự án trọng điểm gồm đường nối Quốc lộ 14H đến ĐT.609C; hoàn thiện đường ven biển 129 (Võ Chí Công); cầu Vân Ly và đường dẫn.
Theo Công ty Cổ phần xây lắp Thành An 96 - đơn vị được cấp phép khai thác, dù thị trường đang thiếu nguồn cung đất san lấp nhưng mỏ Hóc Tra chỉ được cấp phép khai thác cho 3 công trình kể trên. Các nhà thầu đang tích cực để thi công và sử dụng nguồn vật liệu tại mỏ Hóc Tra. Nhưng trên thực tế việc khai thác vẫn chưa tương xứng khi các dự án còn vướng mặt bằng.
Bãi cát dưới chân cầu Giao Thủy, huyện Đại Lộc cũng không còn cảnh tấp nập, nhộn nhịp như thời điểm trước. Trên bến, chỉ còn vài chiếc xe múc chậm rãi chuyển cát từ ghe đưa lên vun thành đống. Cách bờ không xa vài chiếc ghe lớn đang neo đậu hút cát giữa dòng. Một vài phương tiện thực hiện di chuyển cát đi ra hướng TP Đà Nẵng. Nhìn chung hoạt động khai thác cát tại đây chỉ cầm chừng, trên bến có vài xà lan và xe múc hoạt động.
Bãi cát dưới chân cầu Giao Thủy không còn nhộn nhịp như trước.
Một điểm mỏ cát đã đủ điều kiện để khai thác là Bến Phà, thị trấn Tân Bình, huyện Hiệp Đức. Đại diện Công ty TNHH Xây dựng, Thương mại và Vận tải Hoa Công cho biết điểm mỏ sẽ chính thức đi vào khai thác và cung cấp ra thị trường vào ngày 10/6. Doanh nghiệp đang khẩn trương hoàn thiện nguồn lực máy móc, con người và bãi tập kết.
Doanh nghiệp thừa nhận nhu cầu của thị trường cát đang rất lớn nên phải tính toán để đảm bảo nguồn cung cho các công trình trọng điểm, phục vụ người dân… Chưa kể, cát bán trên thị trường đang bị đẩy giá lên rất cao, giấy tờ thiếu minh bạch, vì vậy bài toán về chi phí cũng phải cân nhắc làm sao cho hài hòa.
Trên địa bàn tỉnh Quảng Nam vẫn còn nhiều điểm mỏ đất san lấp và cát đang trong quá trình hoàn thiện thủ tục để đủ điều kiện khai thác. Nhưng câu chuyện là vẫn phải chờ nên không biết đến bao giờ mới có nguồn cung ra thị trường.
Ông Trần Nam Hưng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho rằng giá cát xây dựng đã ảnh hưởng tiêu cực đến các công trình, dự án trọng điểm và đặc biệt gây trở ngại cho giải ngân vốn đầu tư công. Thời gian qua tỉnh đã chỉ đạo quyết liệt trong việc rà soát, kiểm tra và hướng dẫn các sở, ngành và địa phương trong việc tháo gỡ điểm nghẽn trên.
Điển hình UBND tỉnh Quảng Nam đã chỉ đạo Công an tỉnh điều tra, khởi tố vụ án đấu giá mỏ cát có nhiều vấn đề "bất thường" tại điểm mỏ cát ĐB2B tại xã Điện Thọ, thị xã Điện Bàn. Công an tỉnh đã khởi tố vụ án để điều tra về hành vi vi phạm các quy định về đấu giá.
Mỏ cát Bến Phà, thị trấn Tân Bình khi đi vào khai thác sẽ giúp "giải nhiệt" cho thị trường cát xây dựng.
Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Văn Dũng cho rằng các địa phương có nhiều mỏ vật liệu xây dựng, trong đó có nhiều mỏ cát có trữ lượng lớn. Nhưng việc thực hiện các thủ tục để được cấp phép khai thác chưa đáp ứng yêu cầu tiến độ như quy trình thủ tục kéo dài, các quy định về đấu giá còn vướng mắc cùng các nguyên nhân chủ quan. Trách nhiệm này thuộc về một số sở, ngành, đơn vị, địa phương trong việc phối hợp, giải quyết hồ sơ, thủ tục hành chính.
Do đó, ông Lê Văn Dũng yêu cầu các đơn vị phải nâng cao trách nhiệm, xác định mục tiêu là không còn khan hiếm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh, đáp ứng nhu cầu thị trường, tạo thuận lợi trong việc cung cấp vật liệu xây dựng phục vụ các công trình, dự án và nhu cầu xây dựng của Nhân dân. Đề nghị các địa phương khẩn trương rà soát các mỏ vật liệu đã quy hoạch để hoàn thiện hồ sơ, đề xuất đưa vào đấu giá hoặc khoanh định khu vực không cần đấu giá, nhằm đẩy nhanh tiến độ cấp phép và khai thác.
Tấn Việt