Hệ thống 18 cầu vượt sông Hồng: Những nhịp cầu mang tầm thời đại

Cầu Nhật Tân bắc qua sông Hồng. Ảnh minh hoạ

Bộ bản lề ghép hai bờ Nam - Bắc

Từ muôn đời nay, Hà Nội vẫn được đánh giá là mảnh đất trù phú, địa linh nhân kiệt nhờ vị trí đắc địa nằm ven dòng sông Hồng. Những năm qua, Hà Nội phát triển đô thị với tốc độ vũ bão, tuy nhiên vẫn có một sự chênh lệch giữa bờ Nam sông Hồng (khu vực đô thị trung tâm) và bờ Bắc (các quận, huyện: Gia Lâm, Long Biên, Đông An, Sóc Sơn…). Trong khi bờ Nam có mật độ dân cư rất cao, sản xuất, thương mại sầm uất, kéo theo áp lực giao thông, ô nhiễm môi trường ngày càng nặng nề thì bờ Bắc lại còn rất nhiều tiềm năng chưa được khai thác hết.

Thạc sĩ quản lý đô thị Phan Trường Thành nhận định: “Giao thông là điều kiện tiên quyết, quan trọng nhất để thúc đẩy sự phát triển của mỗi địa phương. Giữa hai bờ Nam - Bắc sông Hồng hiện còn thiếu những chiếc bản lề định tuyến, kết nối giao thông. Đó là những cây cầu vượt sông quy mô lớn, có năng lực đáp ứng cho sự phát triển hàng trăm năm tới”.

Theo các chuyên gia đánh giá, trong giai đoạn hiện nay, Hà Nội cần nhất là 6 cây cầu vượt sông Hồng gồm: Tứ Liên, Thượng Cát, Vĩnh Tuy - giai đoạn 2; Trần Hưng Đạo, Hồng Hà, Mễ Sở. Trong đó, hiện mới chỉ có cầu Vĩnh Tuy giai đoạn 2 đang được gấp rút xây dựng, nâng cao năng lực thông hành cho cửa ngõ phía Đông Bắc Thủ đô, kết nối Vành đai 2 với Vành đai 3 và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, QL5.
Ông Phan Trường Thành chia sẻ: “Nếu chỉ nhìn nhận đơn lẻ sẽ không thể thấy hết vai trò và tính cấp thiết của chúng trong hệ thống giao thông khung của Hà Nội”. Ví dụ như cầu Vĩnh Tuy đã được tính toán để khớp nối trên một trục với cầu Giang Biên bắc qua sông Đuống, thông đến tỉnh Bắc Ninh và đấu nối vào Vành đai 3. Hướng kết nối này cũng sẽ thu ngắn khoảng cách từ cầu Vĩnh Tuy đến cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên.

Còn hướng kết nối khu vực trung tâm TP, từ Tây Hồ đến Đông Anh và cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên sẽ có cây cầu Tứ Liên với tổng chiều dài 3km, mặt cắt 29,5m; đường nối từ cầu đến cao tốc dài 9km đảm nhiệm. Bên cạnh đó, để giảm tải cho Vành đai 3 và QL32, Hà Nội đang rất kỳ vọng vào việc kết nối các đoạn tuyến có sẵn của Vành đai 3,5. Trong đó, cây cầu Thượng Cát giữ vai trò rất quan trọng, là mảnh ghép thiết yếu trên “trục lõi” từ cửa ngõ Tây - Bắc sang phía Nam Thủ đô.

Dự án cầu Thượng Cát sẽ bao gồm cả đường dẫn hai đầu cầu, dài 4,5km, mặt cắt 60m, điểm đầu cầu khớp nối với Dự án đường Vành đai 3,5 đoạn từ cầu Thượng Cát - QL32. Điểm cuối tại vị trí nút giao với đường khu công nghiệp (KCN) Bắc Thăng Long tại xã Đại Mạch (Đông Anh). Sự hiện diện của cầu Thượng Cát sẽ rút ngắn khoảng cách từ khu vực Bắc Từ Liêm, Hoài Đức đến KCN Bắc Thăng Long và QL5 kéo dài.

Cầu Mễ Sở, theo quy hoạch sẽ đặt tại khu vực bến phà Mễ Sở, xã Hồng Vân, huyện Thường Tín, nối sang huyện Văn Giang (tỉnh Hưng Yên), mở ra hướng lưu thông giảm tải cho QL5. Cầu Hồng Hà nằm trên trục Vành đai 4 Vùng Thủ đô lại càng có vai trò quan trọng, trong giai đoạn trước mắt, khi Vành đai 3 đã quá tải, Hà Nội cần một tuyến cao tốc đi tránh trung tâm TP.

KTS Đặng Hoàng Hiệp nhận định: “Riêng cầu Trần Hưng Đạo còn được kỳ vọng sẽ góp thêm một lời giải cho bài toán giãn dân khu vực phố cổ (quận Hoàn Kiếm) khi nó kéo gần khoảng cách giữa khu vực trung tâm với các đô thị phía Bắc thuộc quận Long Biên và huyện Gia Lâm.

Cầu Văn Lang nối Ba Vì - Phú Thọ trước lễ thông xe. Ảnh minh hoạ

Vai trò chiến lược

Hệ thống hạ tầng giao thông khung của Hà Nội sẽ được xây dựng trên cơ sở chính là 7 tuyến vành đai lớn; quá nửa trong số đó cần các cây cầu vượt sông Hồng để đồng bộ toàn tuyến. Hiện Hà Nội mới chỉ có Vành đai 3 được đầu tư khép kín, áp lực giao thông trên tuyến đã cao gấp 8 lần thiết kế. Tình trạng ùn tắc giao thông diễn ra phổ biến trong khu vực nội đô và các cửa ngõ.

TS giao thông đô thị Đặng Minh Tân cho rằng: “Với các cầu vượt sông Hồng, những điểm bế tắc trên lộ trình kết nối trung tâm TP với khu vực ngoại thành và cả liên tỉnh sẽ được đả thông. Không chỉ có ý nghĩa về giao thông, đó còn là cơ hội để phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng đô thị Hà Nội đồng đều, toàn diện hai bên bờ sông Hồng”.

Ở hai phía Tây - Bắc Hà Nội, các cây cầu: Thượng Cát, Tứ Liên (bao gồm cả những tuyến đường dẫn 2 đầu cầu) được xem như những trục lõi để thúc đẩy sự phát triển cho khu vực đô thị phía Đông Vành đai 4 thuộc các quận, huyện: Đông Anh, Mê Linh, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, Đan Phượng và Hoài Đức.

Đơn cử như cầu Thượng Cát có vai trò quan trọng là lắp thêm một mảnh ghép liên kết Vành đai 3,5, góp phần giảm tải lưu lượng giao thông cho tuyến đường Vành đai 3 trong tương lai; tạo trục lõi để phát triển đô thị phía Tây TP. Khi hoàn thành, cầu Thượng Cát sẽ đảm bảo các điều kiện về hạ tầng giao thông vận tải phục vụ chuỗi đô thị dọc tuyến đường. Còn cầu Tứ Liên sẽ tạo nên một mối liên kết từ các điểm du lịch khu vực Hồ Tây đến Cổ Loa (Đông Anh), hình thành một trục không gian cảnh quan văn hóa đô thị đặc sắc.

Các chuyên gia còn cho rằng, áp lực đô thị hóa trong khu trung tâm Hà Nội đang căng cứng như một dòng nước lũ bị ngăn vây bởi “dải đập” sông Hồng. Do đó, TP đang rất cần những cây cầu để khép kín các vành đai giao thông lớn, mở hướng phát triển về phía những vùng đất giàu tiềm năng như Đông Anh, Gia Lâm, Long Biên…

Lãnh đạo Sở GTVT Hà Nội chia sẻ, từ nay đến năm 2030, TP sẽ tập trung vào việc khép kín các vành đai, bổ sung kết nối các tuyến hướng tâm và đặc biệt là xây dựng thêm một số cây cầu vượt sông Hồng, sông Đuống. Những cây cầu này là động lực góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và tốc độ đô thị hóa của khu vực phía Bắc sông Hồng và Đông Vành đai 4, tạo nên sức hút đối với dân cư và cả các cơ sở sản xuất công nghiệp, kinh doanh thương mại, du lịch...

Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất Hà Nội phải đối diện là việc thiếu nguồn vốn đầu tư cho hạ tầng nói chung và các cầu vượt sông Hồng nói riêng. Một trong những hướng đi hiệu quả nhất là thu hút nguồn vốn đầu tư xã hội hóa, nhưng cơ chế để khơi thông dòng vốn này lại chưa đủ hấp dẫn.