Lộ trình xây dựng cao tốc Bắc – Nam phía Đông thời gian tới ra sao?

Bộ GTVT vừa có tờ trình báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021-2025 trình Quốc hội xem xét quyết định chủ trương đầu tư. Tờ trình do Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể thừa ủy quyền của Thủ tướng ký.

Lựa chọn 9/12 dự án đầu tư trước

Trong tờ trình, Bộ GTVT cho biết, để hoàn thành tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía đông, trong giai đoạn 2021-2025 cần đầu tư toàn bộ 12 dự án thành phần, chiều dài khoảng 729 km, gồm các đoạn: Hà Tĩnh - Quảng Trị (267 km), Quảng Ngãi - Nha Trang (353 km) và Cần Thơ - Cà Mau (109 km), đi qua địa phận 12 tỉnh, thành phố: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau.

Theo tính toán sơ bộ của Bộ GTVT,  toàn bộ 12 dự án thành phần đầu tư giai đoạn phân kỳ (quy mô 4 làn xe) theo hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP) có tổng mức đầu tư khoảng 154.527 tỷ đồng, trong đó vốn góp của Nhà nước khoảng 73.495 tỷ đồng.

Theo đánh giá của Bộ GTVT, chưa thể cân đối đủ nguồn vốn Nhà nước để đầu tư ngay toàn bộ 12 dự án thành phần còn lại trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông trong giai đoạn 2021-2025 do nguồn lực Nhà nước còn khó khăn, đồng thời phải cân đối, dành nguồn lực đầu tư cho các vùng kinh tế trọng điểm, vùng động lực, vùng khó khăn và thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng, cấp bách khác.

Để công tác đầu tư phù hợp và hiệu quả, Bộ GTVT đã cân nhắc, tính toán kỹ lưỡng về nguồn lực, kết quả dự báo nhu cầu vận tải, khả năng đáp ứng năng lực khai thác của các tuyến đường hiện hữu. Cuối cùng, Bộ GTVT đưa ra phương án lựa chọn phương án đầu tư xây dựng 9/12 dự án thành phần trong giai đoạn 2021-2025 dài 552 km.

Các dự án thành phần trên gồm có cao tốc Bãi Vọt - Hàm Nghi, cao tốc Hàm Nghi - Vũng Áng, cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, cao tốc Hoài Nhơn - Quy Nhơn, cao tốc Quy Nhơn - Chí Thạnh, cao tốc Chí Thạnh - Vân Phong, cao tốc Vân Phong - Nha Trang, cao tốc Cần Thơ - Hậu Giang và cao tốc Hậu Giang - Cà Mau.

Riêng 3 dự án thành phần còn lại dài 177 km là cao tốc Vũng Áng - Bùng, cao tốc Bùng - Vạn Ninh và cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ, Bộ GTVT đề xuất sẽ tiến hành triển khai công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư, còn lại cấu phần xây dựng sẽ triển khai đầu tư khi cân đối được nguồn vốn Nhà nước, trường hợp khó khăn sẽ chuyển tiếp đầu tư giai đoạn 2026 - 2030.

Cần có phương án phù hợp để huy động nguồn lực xã hội

Về tiến độ thực hiện, Bộ GTVT đề xuất tiến hành chuẩn bị đầu tư, thực hiện dự án từ năm 2021 và cơ bản hoàn thành vào năm 2025; các dự án thành phần trên đoạn Vũng Áng đến Cam Lộ hoàn thành trước năm 2030. Toàn bộ 12 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025 được đề xuất triển khai theo hình thức đối tác công tư (PPP), loại hợp đồng BOT.

Đối với công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư 3 dự án thành phần đoạn Vũng Áng - Bùng, Bùng - Vạn Ninh và Vạn Ninh - Cam Lộ tách thành các dự án độc lập để triển khai trong giai đoạn 2021-2025 theo hình thức đầu tư công.

Đánh giá về phương án lựa chọn đầu tư 9 dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam phía Đông mà Bộ GTVT đưa ra, Chuyên gia giao thông Bùi Danh Liên – nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội cho rằng, trong bối cảnh ngân sách Nhà nước đang khó khăn như hiện nay, việc lựa chọn những dự án thành phẩn phù hợp để đầu tư xây dựng trước là hợp lý. Bởi nếu thực hiệ đầu tư xây dựng luôn 12 đoạn tuyến trong giại đoạn 2021 – 2025 sẽ rất nặng.

Về hình thức đầu tư 12 dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam theo đề xuất của Bộ GTVT là PPP và hợp đồng BOT, ông Bùi Danh Liên cho rằng, nếu có thể thực hiện được sẽ rất tốt vì sẽ giúp huy động nguồn lực từ xã hội, giảm sức ép lên ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, chuyên gia Bùi Danh Liên nhận định, sẽ có nhiều khó khăn trong công tác huy động vốn theo hình thức PPP.

“Dịch bệnh Covid-19 đã khiến nguồn lực của toàn xã hội bị suy giảm nghiêm trọng. Bản thân nhiều DN hoạt động hoạt động trong lĩnh vực xây dựng hạ tầng giao thông trong thời gian qua cũng gặp rất nhiều khó khăn. Do đó, để huy động nguồn lực từ xã hội để làm cao tốc Bắc – Nam cần có phương án huy động thật phù hợp” – ông Bùi Danh Liên phân tích.