Tập trung nguồn lực phát triển hạ tầng giao thông

Thực tế này đòi hỏi TP phải nỗ lực hết sức, tập trung mọi nguồn lực cho xây dựng, hoàn thiện hạ tầng một cách đồng bộ, nhằm phát huy tối đa hiệu quả đầu tư, giảm thiểu ùn tắc giao thông (UTGT).

Rất nhiều khó khăn

Theo thống kê, hầu hết các chỉ tiêu đề ra tại Quy hoạch GTVT Thủ đô đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 (đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 519/QĐ - TTg ngày 31/3/2016) hiện đều không đạt. Tỷ lệ diện tích đất dành cho giao thông trên diện tích đất xây dựng đô thị mới đạt được khoảng 10,35% (chỉ tiêu là 20 - 26%); diện tích đất dành cho giao thông tĩnh chưa được 1% (chỉ tiêu là 3 - 4%). Tỷ lệ vận tải hành khách công cộng đạt được khoảng 20% (chỉ tiêu là 50 - 55%); trong khi đó, hằng năm các phương tiện giao thông gia tăng từ 4 - 5% khiến cho tình trạng UTGT diễn biến ngày càng phức tạp.

Lãnh đạo Sở GTVT Hà Nội (trước hợp nhất) cho biết, thời gian qua, ngành GTVT đã tham mưu, đề xuất UBND TP triển khai nhiều nhóm nhiệm vụ giải pháp nhằm giảm thiểu ùn tắc, quá tải về giao thông trên địa bàn TP. Tuy nhiên những giải pháp đang thực hiện chủ yếu vẫn tập trung vào việc điều chỉnh tổ chức giao thông hiện trạng, giải quyết phần nào áp lực trước mắt. “Một trong những giải pháp lâu dài, bền vững và cấp thiết đối với giao thông là phải rà soát, hoàn thiện quy hoạch GTVT và triển khai đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng” - vị này cho biết.

Cũng theo tổng hợp, đánh giá của Sở GTVT Hà Nội (trước hợp nhất), kết quả thực hiện quy hoạch, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông còn cho thấy những hạn chế, tồn tại. Cụ thể, mạng lưới các tuyến đường giao thông thuộc hệ thống hạ tầng khung vẫn chưa hình thành đồng bộ theo quy hoạch.

Vành đai 3 chưa khép kín; Vành đai 2,5 và 3,5 vẫn chỉ đang triển khai từng đoạn chưa kết nối toàn tuyến; Vành đai 4 chưa được hình thành. Hệ thống các tuyến đường hướng tâm kết nối đô thị trung tâm với đô thị vệ tinh vẫn chủ yếu khai thác trên cơ sở hệ thống đường quốc lộ hướng tâm hiện có.

Mạng lưới đường sắt đô thị (ĐSĐT) vẫn đang trong giai đoạn đầu tư và mới chỉ có 2 tuyến/đoạn tuyến (số 2A Cát Linh - Hà Đông; số 3, đoạn Nhổn - Cầu Giấy) được đưa vào khai thác sử dụng. Hệ thống cầu vượt sông Hồng, sông Đuống còn thiếu. Sông Hồng mới hình thành được 9/18 cầu; sông Đuống mới hình thành được 4/8 cầu). Nhiều dự án trọng điểm đã đầu tư nhưng chưa đáp ứng được tiến độ theo dự kiến quy hoạch.

Suốt nhiều năm qua Hà Nội đã gặp những khó khăn, vướng mắc rất lớn trong đầu tư, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông. Nguyên nhân chủ yếu là nhu cầu về kinh phí đầu tư lớn, ngân sách TP chỉ có thể đáp ứng khoảng 20%; còn lại 80% cần huy động từ các nguồn lực xã hội khác; nguồn vốn ODA khó tiếp cận. Nhưng các dự án giao thông vốn đã khó sinh lời, cơ chế chính sách lại thay đổi liên tục, dẫn đến kém hấp dẫn nhà đầu tư.

Đối với các dự án công trình lớn, đặc biệt là ĐSĐT, quy trình thủ tục kéo dài, các vấn đề kỹ thuật đều phụ thuộc vào tư vấn nước ngoài mà phía Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm. Nhiều công trình giao thông có khối lượng GPMB lớn, tác động ảnh hưởng không nhỏ tới đời sống của người dân nên phát sinh nhiều vướng mắc.

Chính vì những nguyên nhân đó, tốc độ tăng trưởng hạ tầng giao thông của Hà Nội đang khá chậm, chỉ khoảng 0,3%/năm, bằng 1/15 tốc độ gia tăng phương tiện cá nhân trên địa bàn TP.

Thạc sĩ quản lý đô thị Phan Trường Thành cho rằng: “Kết cấu hạ tầng giao thông là điều kiện cơ bản, quan trọng nhất, là cơ sở để hình thành, phát triển hệ thống GTVT. Vì vậy nên một trong những nhiệm vụ cần được Hà Nội ưu tiên hàng đầu hiện nay là tập trung toàn lực đầu tư nâng cấp, mở rộng hạ tầng giao thông”.

Thông đường băng chính sách

Phó Giám đốc Sở KH&ĐT Hà Nội (trước hợp nhất) Lê Trung Hiếu cho biết: “Giai đoạn từ 2023 - nay là những năm rất quan trọng, có tính bản lề khi mà Hà Nội đã được Quốc hội, Chính phủ hỗ trợ rất thiết thực, tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc, tạo nên một “đường băng chính sách” thông thoáng cho đầu tư, phát triển hạ tầng giao thông”.

Trong đó quan trọng nhất là Luật Thủ đô sửa đổi, Luật Đất đai 2024, và Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị (ĐSĐT) tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Những vướng mắc kéo dài về thủ tục, trình tự đầu tư đã được tháo gỡ rất nhiều. TP cũng đã được phân cấp, phân quyền mạnh hơn, có điều kiện để đề cao tính chủ động, cơ động trong xây dựng hạ tầng, nhất là những dự án lớn. Có thể khẳng định, cơ chế, chính sách đã thực sự trở thành một nguồn lực hiệu quả cho TP.

Đồng quan điểm, thạc sĩ quản lý đô thị Trần Tuấn Anh cho rằng, có cơ chế, chính sách thông thoáng, không khâu chuẩn bị đầu tư các dự án hạ tầng giao thông thuận lợi hơn, mà việc thu hút nguồn vốn xã cũng khả thi hơn rất nhiều. “Ví dụ như Luật Thủ đô đã cho phép Hà Nội được áp dụng hình thức hợp tác công tư, loại hình BT (đổi đất lấy hạ tầng). Đây là phương thức huy động vốn hiệu quả nhất đối với các dự án giao thông” - ông Trần Tuấn Anh nói.

Các chuyên gia cũng đề cao việc Sở GTVT Hà Nội (trước hợp nhất), lần đầu tiên sau nhiều năm đã thuê đơn vị tư vấn rà soát, đánh giá lại Quy hoạch GTVT Thủ đô được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2016. Từ kết quả rà soát, Sở GTVT đã đề xuất TP có điều chỉnh, bổ sung kịp thời, phù hợp với bối cảnh hiện tại, cũng như định hướng phát triển đô thị trong tương lai.

Lãnh đạo Sở GTVT Hà Nội (trước hợp nhất) cho rằng, phát triển kết cấu hạ tầng GTVT của Hà Nội đang bước vào chặng nước rút với những vấn đề thực tiễn mới mẻ được đặt ra như: Điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 với sông Hồng là trục xanh, cảnh quan trung tâm, phát triển đô thị hài hoà hai bên sông của Hà Nội; lấy định hướng phát triển giao thông công cộng (theo mô hình TOD) làm cơ sở quy hoạch…

Trong bối cảnh nhiệm vụ mới nặng nề, khó khăn hơn nhưng đồng thời cũng có nguồn lực mạnh mẽ hơn từ cơ chế, chính sách, Hà Nội đã đặt quyết tâm rất cao đưa hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông phát triển vượt bậc, đáp ứng nhu cầu thực tế, giảm thiểu UTGT. Thành ủy, HĐND, UBND TP cũng như các sở, ban, ngành TP đang tích cực xây dựng kế hoạch, chiến lược dài hạn đồng thời tập trung cho từng dự án giao thông cụ thể.

Thạc sĩ Trần Tuấn Anh chia sẻ: “Điều quan trọng nhất hiện nay là Hà Nội phải biến quyết tâm cũng như chính sách thành hành động và hiệu quả thực tế. Cần tập trung mọi nguồn lực từ chính sách cho đến vốn đầu tư, nhân lực tinh anh và tinh thần trách nhiệm cao nhất của cả hệ thống chính trị cho các dự án hạ tầng giao thông”.

Ngọc Hải