Thủ tướng hối thúc phát triển ngành công nghiệp đường sắt

Bám sát định hướng

Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt vừa được thành lập trong tháng 3 này, và đã có phiên họp đầu tiên ngày 29/3 dưới sự chủ trì của Thủ tường Chính phủ, Trưởng Ban chỉ đạo Phạm Minh Chính.

Chuyên gia giao thông, thạc sĩ Lê Trung Hiếu nhận định, nhiều năm qua đường sắt đã giữ vai trò rất quan trọng trong hệ thống giao thông vận tải (GTVT) nói chung của cả nước. Bước vào kỷ nguyên mới với những đòi hỏi cấp thiết từ thực tế, ngành đường sắt lại càng cần thay đổi, bứt phá mạnh mẽ hơn nữa.

“Trước đây chỉ có đường sắt truyền thống với cơ sở hạ tầng không còn đáp ứng được nhu cầu hiện đại. Nay chúng ta đã có đường sắt đô thị (ĐSĐT), đang tập trung xây dựng đường sắt tốc độ cao… Vì vậy cần phải một kịch bản phát triển đường sắt toàn diện, mạnh mẽ hơn” - ông Lê Trung Hiếu nói.

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Kết luận số 49-KL/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược và quy hoạch phát triển GTVT đã khẳng định đường sắt là một trong những lĩnh vực cần ưu tiên đầu tư, đặc biệt là các tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt kết nối với cảng biển, khu công nghiệp, các đô thị lớn và đường sắt liên vận quốc tế.

 

Quốc hội cũng đã ban hành 3 Nghị quyết để triển khai các dự án đường sắt: tốc độ cao Bắc - Nam; tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới ĐSĐT tại hai TP: Hà Nội, và Hồ Chí Minh.

Các loại hình đường sắt mới đều có yêu cầu rất cao về kỹ thuật, nguồn lực kinh tế và chính sách. Vì vậy việc hình thành những đơn vị chủ lực có đủ năng lực kiến tạo, dẫn dắt ngành công nghiệp đường sắt là vô cùng quan trọng.

Nhận định rõ yêu cầu đó, ngày 15/3, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 609/QĐ-TTg thành lập Ban Chỉ đạo các công trình, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt và Quyết định số 24/QĐ-BCĐĐSQG ngày 17/3/2025 ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của Ban chỉ đạo.

Ban Chỉ đạo sẽ tập trung vào các dự án lớn của ĐSĐT, đường sắt tốc độ cao vừa được Quốc hội thông qua. Trong đó đặc biệt là Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có tổng chiều dài 1.541 km từ Hà Nội đến Thành phố Hồ Chí Minh, vận tốc độ thiết kế 350 km/giờ; sơ bộ tổng mức đầu tư là 1.713.548 tỷ đồng.

Cùng với đó là 25 tuyến ĐSĐT trong toàn hệ thống của hai TP: Hà Nội, Hồ CHí Minh; cùng 3 tuyến đường sắt quốc gia, liên vận quốc tế. Có thể thấy khối lượng công việc là vô cùng lớn, rất nhiều khó khăn, thách thức.

Phát biểu tại cuộc họp thứ nhất Ban Chỉ đạo, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đầu tư các dự án đường sắt và phát triển ngành công nghiệp đường sắt.

“Chúng ta quyết tâm xây dựng bằng được ngành công nghiệp đường sắt, làm chủ công nghệ, sản xuất được toa xe, đầu máy, phát triển hệ sinh thái công nghiệp đường sắt. Coi trọng thời gian, trí tuệ và quyết đoán đúng thời điểm là những yếu tố quyết định thành công. Đây cũng là một cơ hội để đất nước ta, dân tộc ta có thêm động lực, cảm hứng để vươn lên, phát triển” - Thủ tướng nhấn mạnh.

Giải pháp cụ thể

Thủ tướng cũng đã chỉ đạo các giải pháp rất cụ thể nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển ngành công nghiệp đường sắt nội địa. Trong đó, Thủ tướng đề cao vai trò của việc tập trung phát triển nguồn nhân lực cho ngành đường sắt.

 

Thủ tướng giao Bộ Xây dựng, Bộ GD&ĐT xây dựng đề án đào tạo nguồn nhân lực, đào tạo cả trong và ngoài nước, có kế hoạch, chương trình, chỉ tiêu đào tạo cụ thể với từng trình độ, chuyên ngành, hình thành, phát triển các khoa đường sắt tại các trường đại học; đặc biệt là đào tạo các tổng công trình sư.

Cùng với đó, hình thành, thành lập các tập đoàn lớn, kể cả tập đoàn tư nhân, liên quan tới ngành công nghiệp đường sắt, nếu vượt thẩm quyền thì báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định, sửa đổi các quy định liên quan.

Trưởng Ban Quản lý ĐSĐT Hà Nội Nguyễn Cao Minh cho rằng, xây dựng, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là vấn đề mang tính cấp thiết với công nghiệp đường sắt.

Các cơ chế hỗ trợ như miễn, giảm thuế hay ưu tiên ngân sách cho đào tạo chỉ là công cụ bổ trợ. Quan trọng nhất vẫn là việc tổ chức, thực hiện và định hình mô hình nhân sự phù hợp để đáp ứng yêu cầu phát triển thực tế.

Thủ tướng cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương tìm kiếm giải pháp huy động, đa dạng hóa nguồn lực đầu tư đường sắt. Trong đó có vốn nhà nước, vốn vay, phát hành trái phiếu công trình, hợp tác công tư, khai thác TOD…, đồng thời quản lý chặt chẽ để tránh thất thoát, lãng phí.

 

Bộ KH&CN, Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng bộ tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp cho ngành đường sắt; ứng dụng công nghệ hiện đại, chuyển giao kỹ thuật tiên tiến.

Về cơ chế, chính sách, những vướng mắc cần giải quyết, những chính sách cần thiết thì Bộ Xây dựng chủ trì cùng các cơ quan rà soát, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp sắp tới.

Thủ tướng cũng yêu cầu thống nhất nhận thức về tầm quan trọng của các dự án đường sắt; tập trung tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ, nhất là trong giải phóng mặt bằng theo hướng tách thành dự án riêng.

Yêu cầu tăng cường phối hợp liên ngành, nâng cao trách nhiệm, nỗ lực và hành động quyết liệt, làm có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó, làm việc nào ra việc đó.

Các nhiệm vụ, công việc phải bảo đảm 6 “rõ”: rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, rõ kết quả, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, lấy đó làm cơ sở để theo dõi, kiểm điểm. Kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp chậm trễ, thiếu trách nhiệm, đồng thời biểu dương kịp thời những tập thể, cá nhân hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, khuyến khích đổi mới sáng tạo.

Thủ tướng cũng chỉ đạo lấy người dân và DN làm trung tâm, các dự án phải hướng tới mục tiêu phục vụ Nhân dân, nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm ùn tắc, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Bộ Xây dựng, Bộ Tư pháp xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để hướng dẫn các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt đã được Quốc hội thông qua, nếu còn thiếu cơ chế, chính sách nào thì trình Quốc hội để áp dụng chung cho các dự án.