Cảng hàng không (CHK) Thọ Xuân là một trong những sân bay có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất khu vực Bắc Trung Bộ, đóng vai trò quan trọng trong kết nối Thanh Hóa với các trung tâm kinh tế lớn. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ này cũng đặt ra nhiều thách thức khi hạ tầng hiện hữu đã quá tải và xuống cấp.
Trước thực trạng đó, năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã giao Thanh Hóa xây dựng đề án xã hội hóa đầu tư, khai thác sân bay. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân, giảm áp lực lên ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, quá trình triển khai đề án đã gặp không ít vướng mắc, đặc biệt là vấn đề pháp lý liên quan đến khai thác tài sản công, đất quốc phòng và cơ chế đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP).
Nhằm tháo gỡ các khó khăn này, Bộ Xây dựng đã tổng hợp các vấn đề phát sinh và trình Chính phủ phương án giải quyết. Một số nội dung quan trọng liên quan đến đất quốc phòng đã được giao cho Bộ Quốc phòng chủ trì rà soát, đề xuất phương án xử lý. Trên cơ sở đó, Bộ Xây dựng đã có văn bản gửi UBND tỉnh Thanh Hóa, đề nghị tỉnh nghiên cứu các quy định hiện hành để triển khai thủ tục theo đúng quy định.
Cụ thể, Thanh Hóa cần báo cáo Thủ tướng Chính phủ để được giao làm cơ quan có thẩm quyền triển khai dự án theo Luật Đầu tư PPP. Bên cạnh đó, tỉnh phải rà soát lại quy hoạch sử dụng đất, đảm bảo việc chuyển đổi mục đích đất quốc phòng tuân thủ Luật Đất đai năm 2024. Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự năm 2023 cũng quy định rõ về việc thu hồi, bồi thường tài sản quốc phòng, tạo cơ sở pháp lý cho quá trình triển khai dự án.
Bộ Xây dựng cũng lưu ý, Luật sửa đổi Luật PPP đã tăng tỷ lệ phần vốn Nhà nước tham gia dự án PPP lên 70%, đồng thời không quy định việc xác định giá trị tài sản công làm phần vốn Nhà nước hỗ trợ dự án. Điều này tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc thu hút đầu tư tư nhân. Tuy nhiên, tỉnh cần rà soát lại việc sử dụng tài sản công, đảm bảo phù hợp với quy định hiện hành.
Một trong những vấn đề quan trọng được Bộ Xây dựng nhấn mạnh là tính minh bạch trong phương án tài chính của dự án. Theo Luật Đầu tư PPP, vốn nhà nước hỗ trợ xây dựng hạ tầng chỉ được bố trí từ nguồn vốn đầu tư công. Do đó, Thanh Hóa cần xác định rõ nguồn vốn đầu tư, tránh lạm dụng tài sản công hoặc vượt quá mức hỗ trợ của ngân sách nhà nước.
Bên cạnh đó, hạ tầng khu bay tại CHK Thọ Xuân hiện vẫn do Bộ Quốc phòng quản lý. Để đảm bảo tính khả thi của đề án xã hội hóa, UBND tỉnh Thanh Hóa cần làm việc với Bộ Quốc phòng để xác định lại tính chất công trình, xem xét đưa một số hạng mục ra khỏi danh mục tài sản đặc biệt, tạo điều kiện cho nhà đầu tư tiếp cận và khai thác.
Một nội dung quan trọng khác là xử lý tài sản hiện hữu của Tổng Công ty CHK Việt Nam (ACV). Hiện ACV đang quản lý và khai thác hạ tầng tại CHK Thọ Xuân, do đó, nếu có sự tham gia của nhà đầu tư mới, cần có cơ chế chuyển giao hợp lý để tránh gián đoạn hoạt động. Bộ Xây dựng đề nghị Thanh Hóa phối hợp với ACV để làm rõ phương án nhượng bán tài sản cố định, đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về quản lý vốn Nhà nước.
Ngoài ra, việc tận dụng bộ máy nhân sự và kinh nghiệm vận hành của ACV cũng là một giải pháp cần được xem xét. Việc này không chỉ giúp duy trì hoạt động ổn định của sân bay trong giai đoạn chuyển đổi mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư mới tiếp cận thị trường.
CHK Thọ Xuân hiện có công suất thiết kế khoảng 1,2 triệu hành khách/năm, nhưng trong những năm gần đây, lượng khách qua cảng đã liên tục vượt ngưỡng. Riêng năm 2022, sân bay này đã đón 1,5 triệu lượt hành khách, vượt 25% công suất thiết kế. Trong khi đó, nhiều hạng mục hạ tầng như đường băng, đường lăn đã khai thác trên 40 năm, xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an toàn bay.
Theo quy hoạch thời kỳ 2021-2030, CHK Thọ Xuân sẽ được phát triển thành cảng hàng không quốc tế, đóng vai trò dự bị cho CHK quốc tế Nội Bài. Sân bay được định hướng đạt cấp 4E theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO), đồng thời là sân bay quân sự cấp I.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, UBND tỉnh Thanh Hóa đã đề xuất kế hoạch đầu tư mở rộng sân bay với tổng vốn khoảng 8.200 tỷ đồng. Theo đó, dự án sẽ tập trung vào các hạng mục trọng điểm như cải tạo, nâng cấp nhà ga T1 để đạt công suất 1,5 triệu lượt khách/năm, đồng bộ với nhà ga T2. Nhà ga T2 (ga quốc tế) sẽ được xây dựng mới với công suất 3,5 triệu khách/năm, nâng tổng công suất khai thác lên 5 triệu khách/năm.
Sân đỗ tàu bay cũng sẽ được mở rộng lên 16 vị trí, đáp ứng nhu cầu khai thác trong tương lai. Một hạng mục quan trọng khác là xây dựng đường cất hạ cánh số 2 cùng hệ thống quản lý, điều hành bay hiện đại theo tiêu chuẩn quốc tế, nhằm nâng cao năng lực khai thác và đảm bảo an toàn hàng không.
Bộ Xây dựng đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa tiếp tục hoàn thiện hồ sơ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, trình duyệt chủ trương đầu tư theo đúng quy định. Đồng thời, tỉnh cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để đảm bảo đề án xã hội hóa được triển khai hiệu quả, đúng định hướng quy hoạch.
Việc huy động nguồn vốn xã hội đầu tư vào CHK Thọ Xuân không chỉ giúp tháo gỡ bài toán hạ tầng hàng không của Thanh Hóa mà còn tạo động lực phát triển kinh tế - du lịch, đưa sân bay này trở thành cửa ngõ giao thương quan trọng trong khu vực.
Bá Nam