 |
| Trung tâm điều hành giao thông thông minh thành phố Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng |
Tổ chức lại giao thông và kiểm soát phương tiện cá nhân
Thời gian qua, TP Hà Nội đã liên tục đẩy mạnh các chủ trương và giải pháp với trọng tâm là giảm áp lực cho hệ thống giao thông đô thị. Trong đó, đáng chú ý là việc TP trình HĐND xem xét ban hành 4 nghị quyết về phát triển hạ tầng, quản lý và khai thác đường đô thị, tổ chức giao thông khu vực nội đô cũng như khuyến khích đầu tư vào các bến xe, bãi đỗ xe. Đồng thời, Hà Nội đặt mục tiêu chuyển đổi toàn bộ phương tiện công cộng sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch từ nay đến năm 2030, bắt đầu bằng việc tăng tỷ lệ xe buýt điện từ năm 2025. Những chủ trương này cho thấy một tầm nhìn dài hạn và quyết tâm chuyển đổi mô hình giao thông đô thị theo hướng hiện đại, xanh và bền vững.
Bên cạnh quy hoạch chiến lược, các biện pháp điều chỉnh hạ tầng và tổ chức giao thông cấp khu vực cũng được triển khai. Trong năm 2025, nhiều tuyến phố nội đô như: Hàng Khoai, Cao Thắng, Nguyễn Ngọc Vũ… đã được điều chỉnh hướng lưu thông một chiều, hai chiều linh hoạt nhằm giảm xung đột dòng xe tại các nút giao trọng điểm. Việc tổ chức lại hướng đi kèm theo cắm bổ sung biển báo, vạch sơn phân làn và có sự phối hợp chặt chẽ giữa Thanh tra Sở Xây dựng, CSGT, Công an và chính quyền địa phương để giám sát hiện trường.
Một điểm đáng chú ý trong các giải pháp của TP là định hướng giảm sự lệ thuộc vào phương tiện cá nhân, nhất là xe máy và ô tô cá nhân. Theo thống kê của ngành giao thông, tốc độ gia tăng xe cá nhân tại Hà Nội hiện vượt xa năng lực phát triển của hệ thống hạ tầng. Tình trạng ô tô đỗ tràn lan, xe máy đi sai làn, lấn chiếm vỉa hè không chỉ gây ùn tắc mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn. Vì vậy, Đề án thu phí ô tô vào trung tâm TP đang được hoàn thiện để thí điểm trong năm 2025, với kỳ vọng tạo công cụ điều tiết hành vi sử dụng phương tiện cá nhân, đồng thời khuyến khích người dân chuyển sang các hình thức giao thông công cộng.
Phát triển giao thông công cộng và hệ thống giao thông thông minh
Phát triển giao thông công cộng, đặc biệt là đường sắt đô thị và xe buýt điện, được xem là mũi nhọn để giải quyết căn cơ bài toán ùn tắc. Trong năm 2024, tuyến metro Nhổn – ga Hà Nội đã được đưa vào vận hành đoạn trên cao dài 8,5km, trong khi tuyến Cát Linh – Hà Đông vẫn tiếp tục duy trì khai thác hiệu quả từ cuối năm 2021. Đáng chú ý, năm 2025 sẽ là năm khởi công tuyến đường sắt đô thị số 2 (Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo) và số 5 (Văn Cao – Hòa Lạc), những dự án được kỳ vọng tạo hành lang vận tải khối lượng lớn, giảm tải đáng kể cho giao thông mặt đất. Theo quy hoạch mới được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào tháng 12/2024, Hà Nội sẽ phát triển tổng cộng 14 tuyến metro đến năm 2030.
Tuy nhiên, giao thông công cộng không chỉ là câu chuyện đầu tư cơ sở hạ tầng mà còn là bài toán quản lý, kết nối và thay đổi thói quen người dân. Trong giai đoạn 2024–2025, TP triển khai đề án phát triển xe buýt điện với mục tiêu đến năm 2030 thay thế hoàn toàn xe buýt sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Trước mắt, năm 2025 dự kiến đạt tỷ lệ khoảng 10% số phương tiện được chuyển đổi. Đi kèm đó là các chính sách hỗ trợ DN vận tải, đầu tư trạm sạc và khuyến khích người dân sử dụng bằng việc cải thiện lộ trình, tích hợp vé điện tử và nâng cao chất lượng phục vụ.
Hà Nội đang triển khai nhiều giải pháp giao thông thông minh (ITS) để giám sát và điều hành giao thông hiệu quả hơn. Cuối năm 2024, UBND TP đã phê duyệt Đề án Giao thông thông minh giai đoạn 2024–2030. Theo đó, các dự án công nghệ gồm: lắp đặt hệ thống camera giám sát giao thông tại các nút, ngã tư, các “điểm nóng” để tự động ghi hình và xử lý vi phạm (vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ, đi sai làn); bố trí đèn tín hiệu giao thông thông minh tự động điều chỉnh theo lưu lượng xe; phát triển các ứng dụng di động và cổng thông tin hướng dẫn người dân (lộ trình, tình trạng giao thông); xây dựng trung tâm điều hành giao thông tập trung để theo dõi và điều phối giao thông toàn TP. Quan trọng nhất là triển khai hệ thống thu phí tự động ETC trên các trục đường chính và tại các trạm thu phí để điều tiết lưu lượng xe vào nội đô. Các giải pháp này được kỳ vọng giảm ùn tắc tức thì ở các tuyến trọng yếu.
Nâng cao ý thức cộng đồng và văn hóa giao thông
Giải pháp hạ tầng và công nghệ sẽ khó mang lại hiệu quả nếu thiếu sự đồng hành của người dân. TP Hà Nội đang chú trọng nâng cao nhận thức cộng đồng thông qua công tác tuyên truyền bài bản, dài hơi. Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội đã ban hành hướng dẫn số 06-HD/BTGDVTU nhằm lan tỏa văn hóa giao thông và đề cao tinh thần tự giác của cán bộ, đảng viên.
Nội dung tuyên truyền tập trung vào việc thực hiện nghiêm Luật Giao thông 2025, Luật Đường bộ 2024, Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024. Các quy định mới về quy tắc giao thông, xử phạt vi phạm như uống rượu bia khi lái xe, tốc độ lưu thông, đội mũ bảo hiểm, chấp hành đèn tín hiệu được tuyên truyền rộng rãi. Chiến dịch truyền thông "Hành trình an toàn, kiến tạo tương lai" được triển khai đồng bộ ở tất cả các quận, huyện.
Song song với việc biểu dương gương người tốt việc tốt, các hành vi vi phạm cố ý sẽ bị phê phán công khai, tạo áp lực xã hội tích cực. Các mô hình điểm về bảo đảm trật tự giao thông và văn minh đô thị sẽ được nhân rộng tại khu dân cư, trường học, DN. TP tuyên truyền vận động Nhân dân tích cực sử dụng phương tiện giao thông công cộng, hạn chế phương tiện cá nhân góp phần giảm ùn tắc, tai nạn giao thông và ô nhiễm môi trường.
Các giải pháp nêu trên đều đòi hỏi sự kiên trì, nhất quán trong thực hiện và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng cùng sự đồng thuận từ người dân. Giảm ùn tắc giao thông không thể đạt được chỉ bằng vài công trình hạ tầng hay chiến dịch ngắn hạn. Đó là quá trình dài hơi, cần có quyết sách dũng cảm, sự minh bạch trong thực hiện và khả năng thích ứng linh hoạt với tình hình thực tế. Nếu Hà Nội thực hiện nghiêm túc và đồng bộ các giải pháp đã đề ra, cộng thêm sự đồng hành của người dân trong thay đổi hành vi giao thông, bài toán ùn tắc đô thị sẽ từng bước được tháo gỡ.
Minh Nhật