Những con số biết nói
Kết quả Nghiên cứu ảnh hưởng của việc lạm dụng đồ uống có cồn đến hành vi điều khiển mô tô, xe máy tại Việt Nam được Trung tâm nghiên cứu GTVT Việt Đức (Trường Đại học Việt Đức) thực hiện cho thấy, trong số các vụ tai nạn giao thông (TNGT) do lái xe sau khi uống rượu bia đối với phương tiện xe máy chiếm từ 70 - 90% số vụ, trong đó, tỉ lệ nam giới gây ra là 80 - 90%. Thời điểm xảy ra tai nạn liên quan đến uống rượu, bia thường vào buổi tối (18 - 24h).
TS. Vũ Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu GTVT Việt Đức (Trường Đại học Việt Đức) cho biết, quan trắc hành vi tại các nhà hàng, quán nhậu cho thấy, tỉ lệ thực khách tự điều khiển phương tiện sau khi uống rượu bia chiếm tỉ lệ 68% (xe máy 62%, ô tô 6%). Khoảng 40% người đi nhậu ra về trong tình trạng bị say.
Phân tích tâm lý hành vi các đối tượng bị TNGT do uống rượu bia lái xe cho thấy, có một số nhận thức sai lầm của các nạn nhân là: “Tôi nghĩ rằng lái xe máy sau khi uống rượu bia vẫn an toàn như mọi khi” và “Đi quãng đường ngắn nên tôi nghĩ là an toàn”. Gần 2/3 số nạn nhân vẫn tiếp tục tự điều kiển phương tiện ra về sau khi uống rượu bia say mặc dù họ có sự thay đổi nhận thức về các tác hại của hành vi này sau khi bị tai nạn.
Báo cáo cũng chỉ ra, những người lái xe sau khi sử dụng rượu bia có đến 98% trường hợp không đội mũ bảo hiểm, 74% người điều khiển đi ngược chiều, 64% trường hợp không bật xi nhan khi điều khiển phương tiện.
Về nguy cơ gây ra TNGT sau khi sử dụng bia rượu, báo cáo thực nghiệm trên thiết bị mô phỏng lái xe máy ở Trung tâm Nghiên cứu GTVT Việt Đức chỉ ra, khi nồng độ cồn trong máu (BAC) = 20 mg/100 ml thì nguy cơ xảy ra TNGT cao gấp 3 lần so với trường hợp BAC = 0; khi BAC = 50 mg/100 ml (mức quy định hiện hành) thì nguy cơ xảy ra TNGT cao gấp 7 lần so với trường hợp BAC = 0.
Đặc biệt, khảo sát chuyên sâu, TS. Vũ Anh Tuấn cho biết, những nạn nhân nghĩ mình vẫn “bình thường” đủ khả năng điều khiển xe máy ra về thì lại có tỷ lệ bị chấn thương nặng cao hơn những nạn nhân cảm thấy “không bình thường”.
 |
| Khi BAC (nồng độ cồn trong máu) = 20 mg/100 mL thì nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông cao gấp 3 lần khi không sử |
Đề xuất đưa nồng độ cồn trong máu về “zero” trong luật
Trao đổi với Báo điện tử Chính phủ, TS. Vũ Anh Tuấn cho biết, giải pháp quan trọng nhất để khắc phục tình trạng sử dụng rượu bia khi lái xe hiện nay đó là sửa Nghị định 46/2016/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và sửa Luật Giao thông đường bộ.
“Cơ quan chức năng cần siết chặt sự quản lý, ngăn chặn kịp thời nguy cơ TNGT từ người sử dụng bia rượu trước khi lái xe bằng cách đưa nồng độ cồn trong máu về mức “zero” đối với người điều khiển phương tiện tham gia giao thông, hiện nay mức này đang là 50mg/100ml máu. Cần phải để người dân hiểu rằng sử dụng một cốc bia thôi thì khả năng gây TNGT đã tăng 3 lần so với bình thường”, TS. Vũ Anh Tuấn nói.
Ngoài ra, TS. Vũ Anh Tuấn còn đề xuất thêm giải pháp: Tăng cường công tác kiểm tra nồng độ cồn ngẫu nhiên; tăng mức phạt tiền và bổ sung các hình phạt mới (Luật Xử lý vi phạm hành chính, lao động công ích); Ứng dụng khóa liên động trên phương tiện mô tô, xe máy.
PGS.TS Lê Huy Trí, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Nghiên cứu an toàn giao thông (Học viện Cảnh sát nhân dân) cho rằng, thời gian tới, cơ quan chức năng cần nghiên cứu, học tập kinh nghiệm của các nước áp dụng điểm an toàn giao thông đối với lái xe, đặt ra mục tiêu số lần tối thiểu kiểm tra 1 giấy phép lái xe trong một năm để tạo sự răn đe, giúp lái xe ý thức được họ sẽ bị kiểm tra bất cứ lúc nào và sẽ bị mất quyền lợi trong tham gia giao thông nếu điểm an toàn giao thông thấp.
Trước đó, tại buổi họp sơ kết an toàn giao thông 6 tháng đầu năm, diễn ra chiều 22/7, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng nhìn nhận tình trạng “đáng quan ngại là người nghiện ma túy, lái xe uống rượu say xỉn điều khiển phương tiện vẫn rất cao”.
Từ thực tế trên, Thủ tướng yêu cầu Bộ GTVT khẩn trương đề xuất dự thảo sửa đổi, bổ sung Luật Giao thông đường bộ. Bộ Tư pháp trình dự thảo sửa Luật Xử lý vi phạm hành chính theo hướng tăng mạnh khung xử phạt vi phạm ATGT để tăng sức răn đe. Các cơ quan chức năng cần khẩn trương hoàn thành dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 46 quy định về xử lý vi phạm giao thông đường bộ, đường sắt, Nghị định thay thế Nghị định 86 về kinh doanh vận tải bằng ô tô để lấy ý kiến thành viên Chính phủ; hướng dẫn thực hiện Luật Phòng chống tác hại rượu,bia đã được Quốc hội thông qua.
“Quy định hiện nay đã cao rồi nhưng chưa đủ răn đe, cứ 80 mg/100 ml máu thì coi như chuyển hình sự rồi, chứ không phải hành chính bình thường nữa. Hay là nghiện ma túy, nghiện rượu, thu bằng lái vĩnh viễn ngay. Luật Xử lý vi phạm hành chính này phải sửa khung cao như một số nước, mang tính răn đe cần thiết, ít tốn kém mà lại hiệu quả cao”, Thủ tướng yêu cầu.