Nông nghiệp đô thị, nông nghiệp xanh – Xu hướng tất yếu ở đô thị lớn

Đô thị hóa gia tăng, nông nghiệp đô thị phải phát triển

Hội thảo nhằm phản ánh những bất cập về thực trạng sản xuất nông nghiệp đô thị (NNĐT), triển vọng của phát triển NNĐT tại các đô thị lớn thông qua khuyến nghị, đề xuất của các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp hàng đầu về vật tư nông nghiệp nhằm mang lại lợi ích kép: nâng cao năng suất, chất lượng thực phẩm, tiết kiệm chi phí cho người dân đô thị.

Tham dự hội nghị có các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực vật tư nông nghiệp, người làm nông nghiệp đô thị và phóng viên của gần 50 cơ quan báo, đài Trung ương và địa phương.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thành Lợi, Ủy viên BCH Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị nhận định, ở Việt Nam hiện nay tốc độ đô thị hóa quá nhanh với sự gia tăng về dân số, quá tải hạ tầng, khói bụi từ khí thải tại các TP, các khu công nghiệp đã gây ra nhiều hệ lụy, trong đó có vấn nạn ô nhiễm môi trường và sự thiếu hụt về cây xanh, cũng như thực phẩm sạch.

Do đó, phát triển nông nghiệp đô thị (NNĐT) là một trong những giải pháp, một xu hướng tất yếu của thế giới và Việt Nam khi đô thị hóa diễn ra với tốc độ quá nhanh. Hiện nay các mô hình NNĐT đang phát triển ở Việt Nam theo hai hướng là mô hình nông nghiệp chính quy (tổ chức sản xuất tập trung tại các không gian rộng như các trang trại, các vùng sản xuất chuyên canh ở ngoại thành), và mô hình nông nghiệp phi chính quy (do các hộ gia đình tận dụng không gian hạn hẹp nơi sinh sống để tự trồng trọt, chăn nuôi). Tuy nhiên, hiệu quả của các mô hình này còn hạn chế do người dân chưa tiếp cận được nhiều công nghệ mới.

Là cơ quan ngôn luận của UBND TP Hà Nội, thời gian qua báo Kinh tế & Đô thị rất tích cực truyền thông về các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, trong đó có hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp nói riêng. NNĐT hiện là một trong những chủ đề luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng xã hội. Vì vậy, tại hội thảo lần này, Ban tổ chức đã nhận được rất nhiều tham luận của các nhà khoa học, chuyên gia, doanh nghiệp và người dân tham gia làm nông nghiệp gửi đến.

Các tham luận tập trung trao đổi, thảo luận nhiều chủ đề quan trọng, như: NNĐT - khuyến nghị giải pháp cho Việt Nam; NNĐT - thành công ở một số quốc gia trên thế giới và Việt Nam; bức tranh phát triển NNĐT tại một số đô thị lớn tại Việt Nam, lợi ích, triển vọng, giải pháp. Kiến tạo một cộng đồng “Nông dân đô thị” thông minh; nông nghiệp đô thị xanh - hướng đi cho một tương lai bền vững. NNĐT  - cần các giải pháp nào trong ngắn hạn và dài hạn để đạt lợi ích kép cho người dân đô thị…

Doanh nghiệp lĩnh vực nông nghiệp luôn đồng hành với NNĐT

Tại hội thảo, Tiến sĩ Phạm Anh Cường trình bày tham luận “Công ty Cổ phần Bình Điền – MeKong luôn đồng hành cùng NNĐT cả nước”.

Theo đó, NNĐT chia ra hai khu vực: nông nghiệp nội đô và nông nghiệp ven đô. Sản xuất nông nghiệp ở hai khu vực này có những tính chất khác nhau cơ bản, nhưng cùng chung một mục tiêu hướng tới lợi ích của người dân đô thị, đó là: sản xuất, chế biến và cung ứng lương thực, thực phẩm sạch, an toàn; sản xuất và cung ứng hoa, cây cảnh, các dịch vụ sinh thái cho người dân đô thị.

NNĐT có lợi ích là quy mô sản xuất vừa và nhỏ nhưng dễ áp dụng công nghệ cao trong quản lý dinh dưỡng, nước tưới và sâu bệnh, dịch bệnh cho cây trồng vật nuôi… do vậy năng suất cây trồng vật nuôi của NNĐT thường cao hơn so với kiểu sản xuất theo truyền thống. NNĐT sản xuất ngay trong nội đô, vùng lân cận nên cung ứng sản phẩm nhanh chóng cho người dân đô thị, giảm chi phí vận chuyển, lưu trữ. NNĐT giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào thực phẩm nhập khẩu, tăng cường tự cung tự cấp lương thực, thực phẩm chất lượng cao ngay trong TP. Ngoài ra, NNĐT còn tạo ra mảng không gian xanh, giúp cải thiện chất lượng không khí.

Tiến sĩ Phạm Anh Cường cho rằng, tốc độ đô thị hóa của Việt Nam diễn ra khá nhanh, kéo theo sự gia tăng dân số nên diện tích canh tác các loại cây nông nghiệp truyền thống ven đô như: lúa, rau, cây ăn trái đang có xu hướng thu hẹp để nhường chỗ cho các công trình đô thị, các loại hình dịch vụ khác…

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ ứng dụng trong nông nghiệp, nên phương pháp sản xuất truyền thống với năng suất thấp, gây ô nhiễm môi trường sẽ dần được thay bằng các kỹ thuật canh tác tiến bộ như: trồng rau công nghệ cao trong nhà màng, nhà kính; sản xuất nông nghiệp hữu cơ chất lượng cao, sản xuất không gây ô nhiễm cho môi trường sống trong đô thị…

Ở khu vực nội đô, khi nhận thức của người dân về thực phẩm sạch tốt cho sức khỏe, thì không ít người tận dụng không gian trong nhà của mình (sân thượng, ban công, sân vườn) để trồng rau trong khay, chậu hoặc trồng thủy canh; nuôi những loài vật với mục đích ban đầu để giải trí nhưng thu hoạch được thực phẩm tươi sống do mình tạo ra để sử dụng.

Đối với khu vực ven đô, do canh tác theo tập quán cũ nên năng suất và chất lượng thấp, trong khi chi phí sản xuất cao và gây ô nhiễm môi trường. Do đó ở ven đô, người dân đang dần thay thế mô hình và ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao trong sản xuất nhằm không những tăng năng suất, chất lượng mà còn bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm đối với nông sản, thủy sản. Ví như tại TP Hồ Chí Minh, giảm diện tích trồng lúa, mía… sang các loại cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao, như: hoa lan, mai vàng, cá kiểng, chim yến. nuôi tôm sinh thái…, cho thu nhập từ vài trăm triệu đến vài tỷ đồng/năm.

Trước xu hướng của NNĐT đang phát triển nhanh và đa dạng như hiện nay, Công ty Cổ phần Bình Điền - MeKong là đơn vị chuyên sản xuất và cung ứng các sản phẩm phân bón gốc NPK, phân hữu cơ cao cấp, phân bón lá cao cấp, thuốc bảo vệ thực vật sinh học… phù hợp cho vùng nông nghiệp ven đô và nội đô để trồng: rau, hoa màu, cây kiểng…, góp phần tích cực vào sự phát triển NNĐT trên khắp cả nước.

Nông nghiệp xanh – Hướng tới trong tương lai

Đại biểu tham dự hội thảo cũng nghe tham luận “NNĐT xanh – Hướng đi mới cho một tương lại bền vững” do ông Lại Thành Nam, đại diện Liên hiệp Khoa học công nghệ xanh Việt Nam trình bày.

Theo ông Nam, trong bối cảnh đô thị hóa gia tăng, việc tìm kiếm các giải pháp để cải thiện chất lượng cuộc sống đô thị trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Một trong những giải pháp tiềm năng chính là phát triển NNĐT xanh - mô hình sản xuất kết hợp với bảo vệ môi trường sống đô thị. Khi áp dụng mô hình NNĐT xanh, lúc đó môi trường sống được cải thiện, giúp làm giảm nhiệt độ, lọc không khí và giảm tiếng ồn. Bên cạnh đó, với mô hình NNĐT xanh còn góp phần đảm bảo an ninh lương thực vì cung cấp nguồn thực phẩm tươi ngon, an toàn ngay tại nơi cư trú, giảm phụ thuộc nguồn cung từ xa.

“Có thể kể đến một số mô hình NNĐT xanh đem lại hiệu quả, như: trồng rau thủy canh (trồng rau không cần đất, sử dụng dung dịch để nuôi cây), có thể trồng trên sân thượng, sát tường nhà hoặc góc nhà gần cửa sổ. Hoặc kết hợp trồng rau thủy canh hữu cơ và nuôi cá trong một hệ thống tuần hoàn khép kín, khi đó chất thải của cá được chuyển hóa thành chất dinh dưỡng cho cây, và rễ cây giúp lọc sạch nước trả lại cho bể cá. Trồng hoa lan và sản xuất nấm trong nhà (nấm bào ngư, rơm, linh chi); nuôi cá cảnh xuất khẩu… không những đem lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần cải thiện môi trường sống, tạo ra không gian xanh cho đô thị”, ông Lại Thành Nam chia sẻ.

Tân Tiến - Huy Chương