Thói quen… chết người
Theo Bộ GTVT, tính đến tháng 4/2024, nước ta đã hoàn thành và đưa vào khai thác hơn 2.000km đường cao tốc. Dự kiến đến năm 2030, có khoảng 5.000km đường cao tốc. Đến năm 2050 mạng lưới đường bộ cao tốc cơ bản hoàn thiện với 41 tuyến, tổng chiều dài khoảng 9.000km.
Do hệ thống cao tốc nước ta mới phát triển nhanh, mạnh trong những năm gần đây, nên nhiều tài xế vẫn chưa quen với việc lái xe trên cao tốc. Điều này đã dẫn đến nhiều tình huống nguy hiểm như: tài xế “hồn nhiên” lùi xe trên cao tốc khi đi quá lối ra; đi ngược chiều trên cao tốc, lấn làn tạt đầu bất ngờ, dừng xe để đi vệ sinh hoặc rải bạt để ăn uống trên cao tốc…
Xe ô tô đi ngược chiều trên cao tốc Hà Nội - Bắc Giang ngày 2/5.
Nhiều chuyên gia cho rằng, khi lưu thông trên cao tốc, nhiều lái xe vẫn có thói quen kiểu “điền vào chỗ trống”. Thậm chí lái ô tô như kiểu đang điều khiển xe máy, không tuân thủ quy tắc giao thông, không giữ khoảng cách an toàn mà đi sát xe phía trước để chờ vượt hoặc tạt đầu lấn làn ngay khi có thể.
Thói quen này vô cùng nguy hiểm bởi khi điều khiển xe trên cao tốc, thoạt nhìn thì có vẻ các xe chuyển động chậm nhưng thực tế đều ở vận tốc lớn, từ trên 60km/h. Việc không giữ khoảng cách an toàn và vượt xe để điền vào chỗ trống rất có khả năng sẽ gây ra các nguy hiểm, đặc biệt là khi đi sát xe tải trọng lớn và rơi vào các điểm mù.
Từ các vụ tai nạn giao thông những tháng đầu năm nay trên cao tốc cho thấy, nguyên nhân chủ yếu gây ra tai nạn là do ý thức chấp hành của một bộ phận tài xế chưa cao, không tuân thủ các quy tắc giao thông. Bên cạnh đó, hạ tầng giao thông và hệ thống báo hiệu trên cao tốc cũng chưa hoàn chỉnh và đồng bộ.
Do đó, để kiềm chế tai nạn giao thông, song song với việc tuần tra kiểm soát của lực lượng chức năng, vẫn phụ thuộc rất nhiều vào ý thức người lái xe.
Đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo lái xe
Phát biểu tại Hội thảo "Công tác đảm bảo trật tự, an toàn giao thông trên các tuyến cao tốc - Thực trạng và giải pháp", Đại tá Nguyễn Quang Nhật - Trưởng Phòng Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về trật tự, an toàn giao thông, Cục CSGT, Bộ Công an cho biết, trên các tuyến cao tốc hiện nay hệ thống camera giám sát giao thông còn ít.
Đa số các tuyến cao tốc không quy hoạch, bố trí địa điểm xây dựng trụ sở làm việc, nơi ăn, nghỉ cho lực lượng CSGT làm nhiệm vụ, chỉ bố trí trụ sở đơn vị quản lý đường cao tốc. Không có bãi tạm giữ phương tiện và xử lý vi phạm theo quy định.
Biên chế hiện nay của lực lượng CSGT làm nhiệm vụ đảm bảo trật tự ATGT chỉ đáp ứng được một phần công tác bảo đảm trật tự ATGT trên các tuyến cao tốc. Phương tiện thiết bị kỹ thuật hỗ trợ công tác còn thiếu, chưa đồng bộ, khiến nhiều đoạn tuyến cao tốc người điều khiển phương tiện “nhờn luật” vẫn vượt ẩu, lấn làn, dừng nghỉ tùy tiện… gây mất ATGT.
Do đó, việc đào tạo và tuyên truyền kỹ năng lái xe đúng chuẩn rất quan trọng để người điều khiển phương tiện nâng cao ý thức khi tham gia giao thông, chấp hành nghiêm quy định khi lưu thông trên cao tốc.
Theo chuyên gia giao thông, thạc sỹ Đỗ Cao Phan, cần tăng cường giảng dạy kỹ năng, ý thức của lái xe trong giai đoạn đào tạo cấp bằng. Đồng thời, tăng cường các biển chỉ dẫn trên cao tốc để tài xế có thêm thông tin khi di chuyển trên đường.
Đặc biệt, trên các tuyến cao tốc hiện nay các pano quảng cáo còn nhiều hơn pano tuyên truyền ATGT và cảnh báo về nguy hiểm khi vi phạm quy định về lưu thông. Cần tăng cường thêm các pano này để nhắc nhở, tạo ra sức cảnh báo lớn và thường xuyên cho tài xế.
Ngoài tình trạng thiếu tuân thủ luật, hiểu và ứng xử chưa đúng nguyên tắc lưu thông trên cao tốc, tai nạn và sự cố ở Việt Nam còn bắt nguồn từ cơ sở hạ tầng. Do hạn chế về kinh phí triển khai đồng bộ, cho tới đòi hỏi gấp gáp về tiến độ hoàn thành, nhiều tuyến cao tốc khi thông xe còn chưa hoàn thiện hết hệ thống biển báo và các hạng mục hỗ trợ.
Vì vậy, cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra để chắc chắn rằng cung đường đảm bảo các điều kiện cơ bản, hoàn thiện hạng mục tối thiểu nhằm hỗ trợ tài xế trong quá trình lưu thông.
Giáo dục ý thức cho tài xế không phải là chuyện dễ dàng và làm trong ngày một ngày hai. Trong bối cảnh các tuyến cao tốc ngày càng phát triển nhanh, mạnh, bên cạnh trách nhiệm của cơ quan chức năng, mỗi người điều khiển phương tiện tham gia giao thông cũng phải luôn ý thức được câu nói “phía trước tay lái là sự sống, nhanh một phút chậm một đời”.
Các tài xế hãy luôn nhắc nhở mình về hậu quả thảm khốc khi tham gia giao thông và dần loại bỏ những thói quen xấu khi lái xe trên cao tốc.
Huyền Sâm