Dù chỉ là một TP nhỏ ở phía Tây Bắc của Tây Ban Nha, Pontevedra đã quyết định hạn chế ô tô vào nội thành để nhường đường cho người đi bộ từ cách đây hơn 20 năm. Quyết định táo bạo này không chỉ giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông mà còn cải thiện đáng kể chất lượng không khí của TP.
Năm 1999, khi ông Miguel Anxo Fernández Lores nhậm chức thị trưởng cũng là lúc Pontevedra bắt đầu một cuộc ‘cách mạng xanh’. Mục tiêu của ông là xây dựng một TP sạch, an toàn, nơi mọi người có thể thoải mái đi bộ.
Nhờ những nỗ lực đó, Pontevedra đã nhận được nhiều giải thưởng về thay đổi đô thị bền vững và an toàn, thu hút sự chú ý của các quan chức, kiến trúc sư và nhà quy hoạch đô thị trên khắp thế giới đến tìm hiểu và tham quan.
Người dân Pontevedra thoải mái đi bộ trên phố. Ảnh: The New York Times.
Thị trưởng Lores chia sẻ: “Chúng tôi muốn tạo ra một TP nhỏ gọn, nơi cư dân có thể dễ dàng đi bộ đến bất kỳ nơi đâu, tiếp cận các dịch vụ cơ bản chỉ trong vòng 5 phút đi bộ.”
Trong một cuộc phỏng vấn, ông đã chia sẻ về quá trình chuyển đổi của Pontevedra và nhấn mạnh rằng mô hình này có thể là nguồn cảm hứng cho các thành phố khác trên thế giới.
Thị trưởng Lores đã từng so sánh Pontevedra vào năm 1999 như một “bãi đỗ xe khổng lồ”. Mặc dù toàn bộ đô thị chỉ rộng khoảng 120 km², với 85.000 người dân nhưng lượng xe cộ quá tải đã gây ra tình trạng ùn tắc và ô nhiễm không khí, tiếng ồn cực kỳ nghiêm trọng. Thậm chí, số lượng xe cộ muốn vào trung tâm còn vượt xa so với các TP lớn như Madrid và London.
Chia sẻ về động lực quyết tâm thay đổi bộ mặt cho Pontevedra, ông chia sẻ: “Trước khi làm thị trưởng, tôi đã dành 12 năm tìm hiểu về những mô hình mới để xây dựng TP. Tôi đọc sách, nghiên cứu những đô thị khác và nhận ra rằng TP này cần phải thay đổi.”
“Chúng tôi bắt đầu bằng việc hạn chế các phương tiện giao thông, và trục xuất hầu hết ô tô ra khỏi trung tâm TP. Song song đó, các lối tắt và bãi đỗ xe cũng được dỡ bỏ, chỉ xe tải vận chuyển hàng hóa mới được phép lưu thông nội đô. Sau đó, chúng tôi mở rộng vỉa hè, trồng cây xanh và lắp thêm đèn đường để tạo ra không gian thoải mái, an toàn nhất cho người đi bộ” - ông nói.
“Lúc đầu, nhiều người đã biểu tình và phản đối ý tưởng của chúng tôi. Nhưng chỉ sau một tháng, khi thấy thành phố trở nên đẹp và thuận tiện hơn, người dân không chỉ ủng hộ mà còn muốn chúng tôi làm nhiều hơn nữa.”
Lores cho rằng nhiều TP trên thế giới đang triển khai mô hình này, nhưng họ làm rất chậm hoặc không làm. Nguyên nhân là do nhiều nhà lãnh đạo chính trị lo sợ sự bất mãn của người dân sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả bầu cử.
Theo thị trưởng, việc cải thiện giao thông đô thị không chỉ yêu cầu một kế hoạch rõ ràng mà còn cần sự quyết tâm của chính quyền và sự ủng hộ của người dân.
Việc cấm ô tô ở các TP lớn sẽ không quá khó khăn bởi người dân có thể sử dụng nhiều phương tiện công cộng thay thế. Tuy nhiên, các TP nhỏ hơn vẫn có thể áp dụng mô hình này, mặc dù một bộ phận nhỏ người dân sẽ phải đi bộ nhiều hơn.
Nhờ những thay đổi về giao thông, Pontevedra giờ đây sở hữu bầu không khí trong lành quanh năm, ít tiếng ồn và an toàn hơn rất nhiều. Lượng khí thải CO2 của TP cũng giảm đáng kể và hầu hết mọi người di chuyển bằng việc đi bộ một cách thoải mái. Trung tâm TP sôi động đã thu hút ngày càng nhiều người đến đây sinh sống và vui chơi.
Thống kê cho thấy, 80% trẻ em từ 6 đến 12 tuổi có thể tự đi bộ đi học và chơi đùa mà không cần lo lắng về xe cộ. Kể từ năm 2011, TP này chưa ghi nhận ca tử vong nào do giao thông.
Khánh Huyền