Việc xây dựng nghị định mới để cập nhật, bổ sung quy định về điều kiện doanh kiểm định khí thải xe máy đối với cơ sở thực hiện dịch vụ kiểm định là cần thiết để phù hợp với quy định tại Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và các quy định hiện hành; đồng thời là cơ sở quan trọng để triển khai việc kiểm định khí thải xe máy.
Chặt chẽ về điều kiện
Bộ GTVT đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định quy định về cơ sở đăng kiểm xe cơ giới, cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy; niên hạn sử dụng của xe cơ giới.
Tại dự thảo, Bộ GTVT đề xuất, chỉ tổ chức được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy mới được phép hoạt động kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy.
Hoạt động kiểm định phải bảo đảm tính độc lập, khách quan, minh bạch, tuân thủ quy định của pháp luật. Đối với cơ sở kiểm định khí thải lưu động phải được bố trí đảm bảo cho hoạt động kiểm định thuận tiện, an toàn, không gây cản trở giao thông.
Cơ sở kiểm định khí thải đáp ứng điều kiện về cơ sở vật chất, cơ cấu tổ chức, nhân lực theo quy định và Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở vật chất kỹ thuật và vị trí cơ sở đăng kiểm xe cơ giới; cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy do Bộ GTVT ban hành.
Cần sớm có quy định về điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm định khí thải xe máy. Ảnh minh họa.
Mặt bằng cơ sở kiểm định khí thải là nơi dùng để bố trí các công trình phục vụ việc kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy trên cùng một khu đất và phải có diện tích tối thiểu 35m2; mỗi vị trí kiểm định phải có diện tích tối thiểu 6m2. Có các khu vực kiểm định; để xe và văn phòng (không bắt buộc đối với cơ sở kiểm định lưu động).
Thiết bị kiểm định khí thải phải phù hợp với Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở vật chất kỹ thuật và vị trí cơ sở đăng kiểm xe cơ giới; cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy. Thiết bị phân tích khí thải phải có khả năng kết nối với phần mềm kiểm định. Dữ liệu kiểm định được sao lưu, lưu trữ trong thời gian ít nhất 36 tháng trên máy chủ của đơn vị.
Nhân lực của cơ sở kiểm định khí thải phải có tối thiểu 1 đăng kiểm viên kiểm định được cấp chứng chỉ theo quy định.
Bên cạnh đó, cơ sở kiểm định khí thải phải xây dựng hệ thống quản lý của đơn vị để đảm bảo thực hiện kiểm định và cấp tem kiểm định cho xe mô tô, xe gắn máy theo đúng quy định, quy trình, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và các hướng dẫn có liên quan đến công tác kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy.
Duy trì điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực, tuân thủ việc kiểm định, hiệu chuẩn thiết bị theo quy định của pháp luật về đo lường, tuân thủ quy định bảo vệ môi trường, an toàn, vệ sinh lao động, phòng cháy và chữa cháy.
Thu giá dịch vụ liên quan đến hoạt động kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy, các khoản thu khác (nếu có) và thực hiện các nghĩa vụ về tài chính theo đúng quy định của pháp luật.
Niêm yết công khai tại khu vực văn phòng: các nội dung về quy trình, nội dung kiểm định; biểu mức thu giá, chu kỳ kiểm định, số điện thoại đường dây nóng của Cục Đăng kiểm Việt Nam và nội dung các thông báo khác theo quy định. Thực hiện việc truyền số liệu, báo cáo theo quy định; quản lý, cấp phát tem kiểm định đúng quy định.
Dự thảo cũng bổ sung quy đinh niên hạn sử dụng xe cơ giới. Theo đó, niên hạn sử dụng sẽ không quá 25 năm đối với: ô tô chở hàng (ô tô tải), ô tô chở hàng chuyên dùng (ô tô tải chuyên dùng), xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ.
Không quá 20 năm đối với ô tô chở người có từ 10 chỗ ngồi trở lên (kể cả chỗ người lái), ô tô chở người chuyên dùng, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe ô tô chở trẻ em mầm non, học sinh.
Các loại xe không áp dụng niên hạn sử dụng bao gồm xe mô tô, xe gắn máy, xe ô tô chở người có số người cho phép chở đến 08 người (không kể người lái xe), xe ô tô chuyên dùng, rơ moóc, sơ mi rơ moóc; Xe cơ giới của quân đội, công an phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh.
Phù hợp với thực tiễn
Về lý do đề xuất các quy định này, Bộ GTVT cho biết, do Luật Đầu tư ngày 17/6/2020 quy định "kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới" là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Trong khi đó, hiện nay chưa có quy định về điều kiện doanh dịch vụ kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy của cơ sở kiểm định khí thải.
Tại khoản 2 Điều 42 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 cũng quy định "việc kiểm định đối với xe mô tô, xe gắn máy chỉ thực hiện kiểm định khí thải".
Vì vậy, cần thiết phải bổ sung quy định về điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy của cơ sở kiểm định.
Bộ GTVT cũng cho biết, hiện nay, quy định về niên hạn sử dụng của xe cơ giới được quy định tại Nghị định số 95/2009/NĐ-CP và được hướng dẫn bởi Thông tư số 21/2010/TT-BGTVT. Đến ngày 27/6/2024, Quốc hội ban hành Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, rong đó, khoản 1 Điều 34, quy định xe cơ giới bao gồm: ô tô, rơ moóc, sơ mi rơ moóc, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và xe mô tô, xe gắn máy.
Vì vậy, cần phải xây dựng Nghị định mới trên cơ sở Nghị định số 95/2009/NĐ-CP và Thông tư số 21/2010/TT-BGTVT về quy định niên hạn xe cơ giới để cập nhật, bổ sung các nội dung này cho phù hợp với quy định tại Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và các quy định hiện hành.
Đối với quy định về niên hạn xe, dự thảo cũng quy định rõ, Cục Đăng kiểm Việt Nam có trách nhiệm hướng dẫn, chỉ đạo và kiểm tra các cơ sở đăng kiểm xe cơ giới trong toàn quốc xác định năm sản xuất, lập danh sách ô tô hết niên hạn sử dụng theo định kỳ hàng năm; báo cáo theo yêu cầu danh sách ô tô hết hạn sử dụng về Cục Đăng kiểm Việt Nam;
Đồng thời, thông báo danh sách ô tô hết niên hạn sử dụng cho Phòng Cảnh sát giao thông và Thanh tra giao thông các địa phương để theo dõi, kiểm tra, quản lý đồng thời thông báo công khai tại đơn vị để có cơ sở cho nhân dân và chính quyền địa phương giám sát.
Định kỳ hàng năm, tập hợp danh sách ô tô hết hạn sử dụng theo lộ trình, thông báo cho Cục Cảnh sát giao thông đường bộ - đường sắt để phối hợp theo dõi, kiểm tra, quản lý. Giải quyết, xử lý các trường hợp có thắc mắc, khiếu nại, tố cáo theo quy định hiện hành.
Chuyên gia giao thông thạc sỹ Đỗ Cao Phan cho rằng, Hà Nội có trên 7,7 triệu xe máy, TP Hồ Chí Minh có khoảng 9 triệu xe máy, do đó cần phân loại kiểm định đối với xe máy, không nên buộc toàn bộ xe máy đang lưu hành thực hiện kiểm định khí thải định kỳ.
Bên cạnh đó lộ trình kiểm tra khí thải của xe máy cũng nên xây dựng thích hợp để không gây nhiều xáo trộn cho người dân, xã hội và không gây áp lực lên cơ sở kiểm định dẫn đến quá tải hệ thống.
Một chuyên gia khác cho rằng, việc kiểm định khí thải xe máy cũng cần đặt trong bối cảnh của từng địa phương, chỉ nên kiểm tra ở những TP có mật độ dân cư cao để giúp giảm ô nhiễm môi trường.
Bộ GTVT khẳng định để thực hiện việc kiểm định khí thải xe máy, tới đây các bộ ngành liên quan cần phải tham mưu cho Chính phủ thời điểm kiểm tra khí thải xe máy, tiêu chuẩn áp dụng, cách thức triển khai, đối tượng cụ thể...
Huyền Sâm