Dự thảo Luật Đảm bảo trật tự an toàn giao thông (ATGT) do Bộ Công an chủ trì soạn thảo đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Ngay sau đề xuất chuyển quyền đào tạo, sát hạch và cấp giấy phép lái xe về Bộ Công an, bản dự thảo luật này tiếp tục gây chú ý với quy định ô tô không được dừng quá 5 phút. Theo đó, tại khoản 1, Điều 18 của dự luật quy định, dừng xe là trạng thái đứng yên của phương tiện giao thông trong thời gian không quá 5 phút và người điều khiển phương tiện không rời vị trí điều khiển, trừ trường hợp người điều khiển phương tiện xuống để mở cửa xe, xếp dỡ hàng hóa, kiểm tra kỹ thuật xe. Còn tại khoản 2, Điều 18 nêu rõ, đỗ xe là trạng thái đứng yên của phương tiện mà không phải dừng xe.
Dự thảo cũng quy định khi dừng, đỗ xe trên đường, người lái phải có tín hiệu báo cho người lái xe khác biết khi vào vị trí dừng, đỗ xe và chỉ được rời khỏi xe khi đã kéo thắng tay hoặc thực hiện các biện pháp an toàn. Trường hợp xe gặp sự cố kỹ thuật hoặc buộc phải đỗ xe chiếm một phần đường xe chạy hoặc tại nơi không được phép đỗ, phải đặt ngay biển báo hiệu nguy hiểm phía sau xe và có báo hiệu bằng đèn khẩn cấp. Xe đỗ trên đoạn đường dốc phải được chèn bánh và đánh lái về phía lề đường...
Đối chiếu với quy định trong Luật Giao thông đường bộ năm 2008 đang có hiệu lực thi hành thì không giới hạn thời gian về việc dừng xe. Cụ thể, Luật Giao thông đường bộ năm 2008 quy định dừng xe là trạng thái đứng yên tạm thời của phương tiện giao thông trong một khoảng thời gian cần thiết đủ để cho người lên xuống xe, xếp dỡ hàng hóa hoặc thực hiện công việc khác. Ngay lập tức, đề xuất cấm ô tô dừng quá 5 phút đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều của dư luận và giới chuyên gia.
Trao đổi với phóng viên Kinh tế & Đô thị, chuyên gia giao thông Bùi Danh Liên - nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội cho rằng, việc quy định giới hạn thời gian dừng xe tối đa là cần thiết để tránh tình trạng các phương tiện dừng xe quá lâu, gây cản trở giao thông. Tuy nhiên, nếu quy định ô tô chỉ được dừng tối đa không quá 5 phút là khó khả thi. “Thông thường, chỉ những chỗ công cộng có nhiều phương tiện ra vào đón trả khách như bến xe, bến tàu, sân bay... người ta mới quy định xe không được dừng, đỗ quá 5 phút để tránh ùn tắc, hỗn loạn giao thông. Còn nếu chỗ nào cũng giới hạn như thế sẽ gây khó khăn cho lái xe” – ông Bùi Danh Liên cho biết.
Chuyên gia này phân tích thêm, theo quy định hiện hành, dừng xe là trạng thái xe còn nổ máy, lái xe còn ngồi trên xe. Do đó, các phương tiện dừng xe thường trong các trường hợp cho hành khách lên xuống hoặc bốc dỡ hàng hóa gọn nhẹn, không mất nhiều thời gian. Tuy nhiên, thời gian dừng của các phương tiện lại không đồng nhất như nhau mà còn tùy thuộc vào từng bối cảnh cụ thể và hiện trạng giao thông. Ông Bùi Danh Liên lấy ví dụ, trong trường hợp một chiếc xe đến đón khách ở bến tàu nhưng trong đoàn khách có nhiều người cao tuổi, trẻ em hoặc phụ nữ mang thai, thời gian dừng xe đương nhiên phải kéo dài hơn. “Nếu áp dụng quy định này với tất cả các phương tiện trong mọi hoàn cảnh sẽ có nhiều bất cập xảy ra, gây bất lợi cho cả lái xe và hành khách đi xe” – ông Bùi Danh Liên nói và đưa ra một trường hợp khi xe hết 5 phút được phép dừng và buộc phải di chuyển song vẫn còn hành khách chưa xuống hết (có thể là trẻ nhỏ, người già) sẽ rất nguy hiểm.
Phi thực tế
Bàn về vấn đề này, luật sư Bùi Đình Ứng – Đoàn Luật sư TP Hà Nội khẳng định đây là quy định phi thực tế và sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy đi kèm. Với việc quy định ô tô không được đỗ quá 5 phút, không chỉ các lái xe mà chính cả những cơ quan chức năng khi xử lý vi phạm cũng sẽ gặp khó. Cái khó lớn nhất sẽ là chứng minh được lỗi của người vi phạm. “Làm cách nào để xác định được một người dừng xe 5 phút. Người vi phạm sẽ tìm cách đối phó, khi CSGT xử phạt ai đó họ sẽ cãi là tôi mới chỉ dừng 4,9 phút thì lấy gì để làm chuẩn” – luật sư Bùi Đình Ứng nêu tình huống và cho rằng, những tình huống này rất dễ xảy ra. Khi đó những cuộc tranh cãi giữa lực lượng chức năng và lái xe là điều khó tránh. Giao thông có thể không bị ùn tắc bởi sự xuất hiện của phương tiện dừng bên đường nhưng lại có thể rối loạn do những cuộc tranh cãi không đáng có này. “Nếu như cho rằng việc xử phạt những xe dừng quá 5 phút sẽ nhờ sự trợ giúp của hệ thống camera giám sát đã được lắp trên đường cũng không khả thi. Bởi hiện nay hệ thống camera giao thông của chúng ta còn thiếu rất nhiều. Đâu phải cung đường, con phố nào cũng có camera” – luật sư Bùi Đình Ứng nói.
Phân tích vấn đề trên góc độ pháp lý, luật sư Giang Hồng Thanh – Đoàn Luật sư TP Hà Nội đã đưa ra một tình huống có thể xảy ra khi áp dụng quy định cấm ô tô dừng quá 5 phút. Đó là khi một người lái xe cho dừng phương tiện ở điểm A đúng 5 phút theo quy định rồi tiếp tục di chuyển đến điểm B cách đó không xa và lại cho dừng xe 5 phút nữa. Trên lộ trình của chiếc xe này, sẽ còn những điểm C, D, E, F... nữa và những điểm này đều nằm gần nhau. Đương nhiên, với mỗi điểm dừng không quá 5 phút, tài xế này không vi phạm gì cả nhưng không ai dám chắc mỗi lần dừng của chiếc ô tô này không khiến giao thông ùn tắc hay rối loạn. Luật sư Giang Hồng Thanh đưa ra câu hỏi, với tình huống này, lực lượng chức năng sẽ xử lý ra sao? “Ai sẽ thường trực quản lý, tính toán thời gian dừng của phương tiện để có thể xử phạt trường hợp dừng quá 5 phút?” – luật sư Giang Hồng Thanh đặt câu hỏi và nêu quan điểm rằng, quy định cấm ô tô dừng quá 5 phút không nên áp dụng đối với toàn bộ hệ thống đường bộ mà cần có chọn lọc để áp dụng tại những khu vực cụ thể như bến xe, bến tàu, sân bay, bệnh viện... Đặc biệt, trước khi lập danh mục những khu vực này đều phải có sự nghiên cứu thực tế, tính toán cụ thể, chi tiết và khoa học.
| Việc xác định thời gian có dừng quá 5 phút hay không thì trong quá trình thực thi sẽ phải nghiên cứu, có cách thức quản lý như sử dụng dữ liệu giám sát hành trình, gắn camera giám sát có tính năng đo thời gian.
Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền |
| Kể cả khi có đầy đủ camera giám sát thì quy trình chứng minh thế nào, không ai có thể ngồi cả ngày chỉ để quan sát trên camera. Việc chứng minh xe nào đó dừng quá 5 phút sẽ không dễ dàng.
Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng |