Hà Nội đang đi đúng hướng trong phát triển hệ thống giao thông thông minh

Vấn đề đặt ra là TP phải duy trì sự quan tâm đúng mức, liên tục trong suốt 3 giai đoạn của Đề án “Giao thông thông minh trên địa bàn TP Hà Nội”.

Ông nhận định như thế nào về những khó khăn mà giao thông đô thị của Hà Nội đang phải đối diện?

- Hà Nội đã trải qua một giai đoạn phát tiển đô thị rất nhanh. Số lượng phương tiện và dân cư gia tăng mạnh mẽ, trong khi hạ tầng giao thông phát triển chưa tương xứng nên tất yếu sẽ nảy sinh những vấn đề lớn như: ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường…

Những vấn đề này đòi hỏi hàng loạt nhóm giải pháp lớn như: hạn chế phương tiện cá nhân; kéo giãn dân cư đô thị, phân bố mật độ đồng đều; chuyển đổi sang phương tiện sử dụng nhiên liệu sạch; tổ chức, quản lý, điều hành giao thông bằng công nghệ hiện đại… Và cùng lúc triển khai các nhóm giải pháp này tiếp tục mang đến cho Hà Nội những thách thức không nhỏ như: tìm kiếm nguồn lực đầu tư; ứng dụng công nghệ số; đào tạo nguồn nhân lực…

Để giải quyết sẽ phải mất rất nhiều công sức, thời gian, nguồn lực, và đặc biệt là quyết tâm chính trị đồng nhất, cao độ của chính quyền, Nhân dân TP.

Trong bối cảnh khó khăn hiện nay, ITS đóng vai trò như thế nào với giao thông Hà Nội?

- ITS đã được triển khai và cho hiệu quả rõ rệt tại nhiều đô thị lớn, tương đồng với Hà Nội trên thế giới cũng như trong nước. ITS có thể hiểu đơn giản là ứng dụng kỹ thuật công nghệ điện tử, tin học, viễn thông… vào công tác tổ chức quản lý, điều hành hệ thống GTVT nhằm bảo đảm trật tự, ATGT, giảm thời gian và chi phí đi lại, bảo vệ môi trường.

Trong khi tốc độ mở rộng hạ tầng chậm chạp hơn hẳn so với sự gia tăng dân cư và phương tiện, ứng dụng ITS sẽ giúp hệ thống giao thông của TP hoạt động hiệu quả hơn. Các nhà quản lý có thể đưa ra những quyết định chính xác về tổ chức giao thông, phân luồng, ứng phó với tình huống khẩn cấp… ITS là phần mềm điều khiển còn hạ tầng và phương tiện là phần cứng của bộ máy. Có phần mềm tốt, những khó khăn của phần cứng sẽ dần được hạn chế và vượt qua.

Mặt khác trong tương lai khi các loại hình phương tiện giao vận tải công cộng hiện đại phổ biến hơn, nhu cầu giao thông cao hơn, ITS sẽ hỗ trợ tối đa cho công tác quản lý, kết nối, tạo nên một hệ thống giao thông hoàn chỉnh, vận hành tốt cho cả TP.

Hà Nội đã thông qua kế hoạch phát triển ITS với 3 giai đoạn, ông đánh giá như thế nào về kịch bản này?

- Tôi cho rằng Hà Nội đang đi đúng hướng cả về lộ trình lẫn cách thức triển khai ITS. TP đã tính toán xây dựng hệ thống ITS từ nhiều năm trước, nhưng do gặp những khó khăn lớn về cơ chế, chính sách, nguồn vốn, công nghệ, nhân lực… nên chưa đạt được kết quả như kỳ vọng.

Đến nay nhiều hợp phần nhỏ của ITS đã được đưa vào sử dụng như: thu phí đỗ xe không dùng tiền mặt; thẻ vé xe buýt liên thông; hệ thống camera giám sát giao thông, xử phạt nguội… Nhưng mỗi công cụ đơn lẻ đó chỉ phát huy một phần hiệu quả. Chúng cần được kết nối với nhau trong một hệ thống hoàn chỉnh mới cho thấy hết những tác động tích cực lớn lao đối với giao thông đô thị.

Để làm được điều đó, TP đã phê duyệt Đề án “Giao thông thông minh trên địa bàn TP Hà Nội” với 3 giai đoạn, kéo dài từ nay đến năm 2030. Mỗi giai đoạn này có nhiệm vụ và mục tiêu riêng, phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện của TP. Đó là một lộ trình hợp lý.

Bên cạnh đó, TP cũng đã xác định những giải pháp cốt lõi cho ITS như: thuê hạ tầng, công nghệ; tiếp nhận chuyển giao; hạn chế xe cá nhân bằng biện pháp kinh tế; liên thông các loại hình phương tiện vận tải công cộng… Có thể khẳng định, kịch bản xây dựng ITS Hà Nội đưa ra là hợp lý và khả thi.

Theo ông Hà Nội cần chú trọng vào những yếu tố nào để xây dựng một hệ thống ITS tiên tiến, hiệu quả?

- Với ITS có rất nhiều yếu tố quan trọng như: chính sách, công nghệ, nhân lực, vốn đầu tư… Hà Nội đã có Luật Thủ đô (sửa đổi), mở ra hành lang pháp lý vững chắc cho việc thu hút vốn đầu tư, triển khai các bước xây dựng ITS. TP cũng đã định hướng đúng khi áp dụng biện pháp thuê và tiếp nhận chuyển giao công nghệ, hạ tầng ITS. Tôi chỉ muốn phân tích thêm về yếu tố nhân lực và công nghệ.

ITS không phải là một sản phẩm hoàn chỉnh của riêng nhà đầu tư hay nhà cung cấp công nghệ nào. Nó là hệ thống tích hợp nhiều hợp phần có chức năng, nhiệm vụ khác nhau, được tạo nên bởi nhiều công nghệ khác nhau. Nếu chỉ có một công nghệ của một nhà cung cấp xuyên suốt sẽ khó đáp ứng được nhu cầu đa dạng của giao thông đô thị, hơn nữa cũng sẽ tạo nên sự lệ thuộc vào nhà cung cấp. Vì vậy, việc tích hợp nhiều công nghệ là cần thiết.

Tuy nhiên nó cũng mang đến những khó khăn mà Hà Nội cần lường trước. Dù là thuê hạ tầng, công nghệ, TP cũng cần đặt ra điều kiện sản phẩm đi thuê phải được nhà cung cấp tích hợp vào hệ thống chung, hoạt động tốt. Hơn nữa, các nhà cung cấp phải chuyển giao công nghệ hoàn chỉnh cho TP để vận hành sau thời gian thuê.

Để tiếp nhận được công nghệ, chúng ta lại cần có đội ngũ nhân sự trình độ cao, đây là điều kiện mà Hà Nội phải chuẩn bị thật tốt. Nhân sự không chỉ là những người trực tiếp vận hành ITS mà còn bao gồm cả các cấp quản lý. Song song với từng giai đoạn xây dựng ITS, công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhân lực phải được chú trọng thực hiện. Có hệ thống tốt mà không vận hành được, hoặc vận hành không hiệu quả sẽ dẫn đến nguy cơ lãng phí khi phải đầu tư thêm, đào tạo lại.

Bên cạnh những vấn đề ông vừa nói, Hà Nội còn cần quan tâm đến yếu tố nào nữa để triển khai thành công hệ thống ITS?

- Muốn phát triển ITS còn cần tập trung vào 3 yếu tố chính gồm: thu thập dữ liệu, xử lý và truyền phát thông tin. Cụ thể là cần xây dựng hệ thống camera để thu thập thông tin; xây dựng một trung tâm thông tin chung và tích hợp các ứng dụng để truyền phát thông tin. Trong đó tôi cho rằng thu thập dữ liệu là quan trọng nhất.

Dữ liệu về giao thông, phương tiện… của một TP lớn như Hà Nội là rất lớn, cần được thu thập nhanh chóng, đầy đủ. Nó chính là nền tảng cơ bản để đưa ra những giải pháp tổ chức, quản lý, điều hành giao thông. Quá trình này có thể kéo dài và phức tạp, khó khăn nhất, vì vậy nên TP cần ưu tiên làm trước.

Không chỉ thu thập dữ liệu hiện có mà Hà Nội còn phải tính toán đến sự phát triển trong tương lai dựa trên các quy hoạch, để tổ hợp thành nguồn dữ liệu số đầy đủ, hoàn chỉnh nhất, từ đó mới có thể đưa ra kịch bản ITS tối ưu.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Đặng Sơn