Phân loại xe kinh doanh vận tải
Hiện nay, hầu hết các loại xe ô tô lưu thông đường bộ đều được quy định về niên hạn sử dụng xe. Tuy nhiên, theo Nghị định 95/2009/NĐ-CP và Thông tư 21/2010/TT-BGTVT về niên hạn sử dụng các loại xe ô tô, thì ô tô chở người đến 9 chỗ ngồi (kể cả chỗ người lái) đang không áp dụng niên hạn sử dụng.
Vì vậy, tại dự thảo Nghị định quy định về hoạt động vận tải đường bộ, trong quy định về kinh doanh vận tải, xe 4 bánh có gắn động cơ, Bộ GTVT đã đề xuất sửa quy định niên hạn các loại ô tô kinh doanh vận tải như sau:
Xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách theo tuyến cố định phải có sức chứa từ 8 chỗ trở lên (không kể chỗ của người lái xe) và có niên hạn sử dụng không quá 15 năm (tính từ năm sản xuất) đối với xe hoạt động trên tuyến cự ly trên 300km; không quá 20 năm (tính từ năm sản xuất) đối với xe hoạt động trên tuyến có cự ly từ 300km trở xuống.
Xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách bằng xe buýt phải có sức chứa từ 8 chỗ trở lên (không kể chỗ của người lái xe) và có niên hạn sử dụng không quá 20 năm (tính từ năm sản xuất).
Xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách bằng xe taxi phải có sức chứa dưới 8 chỗ (không kể chỗ của người lái xe) và có niên hạn sử dụng không quá 12 năm (tính từ năm sản xuất).
Xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng có sức chứa không quá 15 năm (tính từ năm sản xuất) đối với xe hoạt động trên hành trình có cự ly từ 300km trở lên; không quá 20 năm (tính từ năm sản xuất) đối với xe hoạt động trên hành trình có cự ly từ 300km trở xuống.
Riêng xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng có sức chứa dưới 8 chỗ (không kể chỗ của người lái xe) sử dụng hợp đồng điện tử có niên hạn sử dụng không quá 12 năm (tính từ năm sản xuất).
Dự thảo Nghị định quy định về hoạt động vận tải đường bộ bổ sung quy định niên hạn xe hợp đồng dưới 8 chỗ.
Xe 4 bánh có gắn động cơ kinh doanh vận tải hành khách phải có niên hạn sử dụng không quá 20 năm (tính từ năm sản xuất).
Xe vận tải hàng hóa sẽ tuân thủ quy định tại dự thảo Nghị định quy định về niên hạn sử dụng xe cơ giới, không quá 25 năm.
Theo Ban soạn thảo, việc sửa đổi quy định về niên hạn xe ô tô kinh doanh vận tải nhằm phù hợp với quy định về phân loại loại hình xe kinh doanh vận tải và theo Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024.
Đảm bảo an toàn, chất lượng
Các chuyên gia giao thông cho rằng, so với quy định hiện hành, việc bổ sung quy định niên hạn xe hợp đồng dưới 8 chỗ (không kể chỗ của người lái xe) là điểm mới. Quy định này hoàn toàn hợp lý nhằm tránh trường hợp các chủ phương tiện đưa xe quá niên hạn vào tham gia giao thông không đảm bảo an toàn cho người, phương tiện lưu thông trên đường và xả khí thải độc hại ra môi trường.
Bên cạnh đó, với loại hình xe hợp đồng dưới 8 chỗ sử dụng hợp đồng điện tử như xe công nghệ hiện nay và xe taxi thì việc quy định niên hạn sử dụng không quá 12 năm là phù hợp nhằm đảm bảo chất lượng phương tiện khi vận chuyển hành khách.
Trên thực tế, niên hạn của một chiếc xe ô tô sẽ được xác định dựa theo năm sản xuất của chiếc xe đó (ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt niên hạn xe ô tô được tính theo năm đăng ký lần đầu của chiếc xe). Các căn cứ để xác định năm sản xuất xe gồm: số VIN, số khung xe, các tài liệu kỹ thuật, thông tin trên nhãn mác của nhà sản xuất hay các loại hồ sơ lưu trữ, hồ sơ do cơ quan công an quản lý, chứng từ nhập khẩu.
Với các dòng xe ô tô đã qua cải tạo hay đã được chuyển đổi công năng sử dụng thì thời điểm áp dụng niên hạn sẽ tính từ năm sản xuất đến trước lúc chuyển đổi.
Nhiều chuyên gia khuyến cáo, nếu như xe ô tô không có ít nhất một trong các loại giấy tờ, hồ sơ trên thì coi như là đã hết niên hạn sử dụng xe. Chủ phương tiện cần phải chú ý đến giấy tờ xe, năm sản xuất của xe để biết chính xác niên hạn sử dụng.
Theo luật sư Phạm Thanh Hải – Văn phòng Luật sư Hải Thanh, hiện nay, Thông tư 58/2020 của Bộ Công an về quy trình cấp, thu hồi đăng ký, biển số phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, cơ quan quản lý đăng ký xe có trách nhiệm thông báo cho chủ xe đã hết niên hạn về việc thu hồi đăng ký, biển số xe. Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày thông báo, chủ xe phải tự giác nộp lại. Nếu không tuân thủ, cơ quan đăng ký thu hồi trên hệ thống đăng ký xe và thông báo cho công an các đơn vị, địa phương.
Căn cứ danh sách xe ô tô hết niên hạn sử dụng do cơ quan đăng ký xe cung cấp, công an cấp xã/phường nơi chủ xe cư trú thông báo, tiến hành thu hồi đăng ký, biển số xe và gửi cho cơ quan quản lý đăng ký xe.
Nếu chủ phương tiện không chấp hành việc thu hồi giấy chứng nhận đăng ký, biển số sẽ bị hành chính. Nếu đưa xe đã hết niên hạn tham gia giao thông đường bộ, người điều khiển phương tiện bị phạt hành chính, tước giấy phép lái xe 1 - 3 tháng và tịch thu phương tiện.
Các chuyên gia cũng cho rằng, bên cạnh việc quy định chặt chẽ về niên hạn xe, cơ quan quản lý Nhà nước cần phải có chế tài mạnh hơn nữa để kiểm soát và giải quyết xe hết niên hạn, tránh tình trạng một số phương tiện bị “tuồn” về vùng sâu, vùng xa để tiếp tục sử dụng.
Huyền Sâm