“Trẻ hoá” độ tuổi cấp bằng lái xe: Dễ nảy sinh tâm lý coi thường quy tắc an toàn giao thông

Chưa đủ yếu tố nhận thức, tâm lý

Vừa qua, trong hội thảo “Luận cứ khoa học và thực tiễn của việc xây dựng dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ” do Bộ Công an tổ chức, ông Ngọ Duy Hiểu - Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề xuất cơ quan soạn thảo luật nghiên cứu để “trẻ hóa” đối tượng được cấp giấy phép lái xe (GPLX) hạng A1. Đây là loại giấy phép cấp cho người lái mô tô hai bánh có dung tích xylanh 50-175 cm3. Theo quy định hiện nay, chỉ có người từ 18 tuổi trở lên mới được cấp loại giấy phép này.

Ông Ngọ Duy Hiểu nhận định, hiện nay, việc học sinh THPT đi xe máy nói chung và mô tô nói riêng đến trường là một nhu cầu có thật và rộng khắp, nhất là ở các TP lớn. Khi bước vào cấp THPT, học sinh phải đi học trái buổi, ngoại khóa tại trường và đi học thêm khá nhiều, trong khi phương tiện công cộng chưa phát triển đủ để đáp ứng nhu cầu xã hội..

Tuy nhiên, có không ít phụ huynh chia sẻ rằng việc cho con, em sở hữu phương tiện có dung tích trên 50cc phục vụ nhu cầu đi lại là chưa cần thiết. Theo đó, song song với phương tiện công cộng, học sinh vẫn có thể tham gia giao thông bằng phương tiện cá nhân như xe đạp điện, xe đạp truyền thống.. vì chỉ di chuyển những quãng đường chỉ vài km, tốc độ di chuyển trung bình chỉ cần ở mức 30 – 40km/h là đủ đáp ứng.

Chia sẻ với PV Giaothonghanoi, Luật sư Đào Liên - Giám đốc Công ty Luật Tiền Phong, đoàn Luật sư Hà Nội cho rằng về sức khỏe (chiều cao, cân nặng) thì thế hệ trẻ ngày nay phát triển hơn nhờ cuộc sống sung túc đủ đầy. Tuy vậy, về mặt tâm lý, nhận thức vẫn phải cần “độ chín” về thời gian và thực tế trải nghiệm cuộc sống mới có được. Không thể đốt cháy giai đoạn các vấn đề mang tính khách quan này.

“Theo quan điểm của tôi, việc trẻ hoá độ tuổi cấp GPLX là chưa hợp lý, bởi lẽ các cháu tuy lớn nhưng để khẳng định các cháu đã đủ độ chín, độ trưởng thành về mặt nhận thức để có thể làm chủ được mọi tình huống phát sinh trên đường thì cần phải nghiên cứu thực sự thấu đáo về mọi khía cạnh: Tâm lý, nhận thức, yếu tố giáo dục, quỹ thời gian thực tế trải nghiệm và cả những đặc điểm về thực trạng giao thông hiện tại đang khá là phức tạp của chúng ta” - luật sư Đào Liên nêu quan điểm. 

Tương tự, Luật sư Diệp Năng Bình - Trưởng Văn Phòng Tinh thông luật tại Hà Nội, Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh cũng cho rằng người chưa thành niên chưa phát triển hoàn toàn về nhận thức hoặc nhân cách nên chưa có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của một công dân theo quy định. Do đó, có thể thấy hệ thống pháp luật chúng ta ở từng ngành luật như dân sự, hình sự, hành chính đều có các quy định riêng cho người chưa thành niên.

Tăng nguy cơ về ATGT?

Vừa qua Công an TP Hà Nội triển khai mô hình tổ công tác 141 theo phương thức hóa trang, sử dụng phương tiện cá nhân chủ động tuần tra trên đường, lực lượng chức năng đã phát hiện, chặn giữ hàng trăm đối tượng có hành vi vi phạm về trật tự ATGT, trong đó rất nhiều trường hợp là người chưa thành niên, điều khiển xe không có giấy phép. Thực trạng này cho thấy, việc giáo dục, chấn trỉnh ý thức quản lý phương tiện ở người lớn và chấp hành quy định ở độ tuổi 16 – 18 còn rất nhiều việc phải làm.

Mặt khác, cả luật sư Đào Liên và luật sư Diệp Năng Bình đều cho rằng việc trẻ hoá độ tuổi được cấp GPLX sẽ vướng về trách nhiệm pháp lý. Theo đó, trẻ chưa thành niên là trách nhiệm chưa trọn vẹn, bởi trách nhiệm này được thực hiện qua người khác (người đại diện hoặc người giám hộ). Trẻ chưa thành niên là người chưa có năng lực hành vi dân sự đầy đủ nên việc tham gia các giao dịch dân sự (để sở hữu phương tiện, hoặc mượn, hoặc thuê) theo Bộ Luật Dân sự hiện nay là chưa được phép.

“Như đã nói ở trên, đặc điểm tâm sinh lý của các cháu trong giai đoạn này chưa phát triển ổn dịnh dẫn đến dễ bị lôi kéo, kích động mà tham gia đua xe, lạng lách. Vô tình những hành động này của các cháu gây TNGT dẫn đến hậu quả đáng tiếc cho gia đình, xã hội. Chúng ta hiện nay nghiêm cấm những người đã thành niên uống rượu bia dù đã có GPLX cũng không được tham gia giao thông. Vậy trong trường hợp này, cũng không nên để lứa tuổi còn hạn chế này điều khiển xe có dung tích xi lanh lớn” - luật sư Diệp Năng Bình nói.

“Trẻ hóa độ tuổi được cấp bằng lái chắc chắn có sự liên quan tới những nguy cơ về mất ATGT. Nếu có GPLX ở tuổi mà chưa phải chịu trách nhiệm trực tiếp (bố mẹ bồi thường thay) thì dễ dẫn tới sự coi thường quy định của pháp luật, coi thường các quy tắc an toàn khi tham gia giao thông. Dưới góc độ phụ huynh, người giám sát trẻ chưa thành niên, tôi không đồng tình với đề xuất trẻ hoá độ tuổi được cấp GPLX” - luật sư Đào Liên chia sẻ.