Vì sao bài toán thiếu vật liệu cao tốc Bắc – Nam vẫn chưa giải xong?

Câu chuyện thiếu vật liệu cao tốc Bắc – Nam phía Đông đã được nói đến rất nhiều trong những năm qua. Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) và các địa phương có đường cao tốc đi qua cũng đã thực hiện rất nhiều giải pháp để tìm ra lời giải cho bài toán này. Song đến hiện tại, đây vẫn là bài toán khó chưa được giải xong.

Rào cản lớn cho tiến độ triển khai dự án

Giai đoạn 1 dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông có 11 dự án thành phần, trong đó dự án Cao Bồ - Mai Sơn đã hoàn thành, còn lại 10 dự án đang triển khai thi công. Ngay từ những ngày đầu triển khai dự án, vấn đề thiếu vật liệu, đặc biệt là đất đắp nền đã được nói đến và câu chuyện này vẫn liên tục tái diễn trong suốt thời gian qua.

Cuối tháng 2/2022, Cục Quản lý Xây dựng và Chất lượng công trình giao thông (QLXD&CLCTGT) thuộc Bộ GTVT cho biết, cơ bản cả 10 dự án đang triển khai thi công đều đáp ứng tiến độ điều chỉnh. Tuy nhiên, việc thiếu hụt vật liệu đắp nền đang là trở ngại không nhỏ cho quá trình triển khai thi công các dự án.

Cụ thể, trong 10 dự án đang tổ chức thi công có 6 dự án đang thiếu hụt nguồn vật liệu đất đắp nền đường khoảng 12,59 triệu m3. Trong đó, đoạn Mai Sơn - QL45 (tỉnh Ninh Bình) thiếu 0,7 triệu m3; Diễn Châu - Bãi Vọt thiếu 2,92 triệu m3; đoạn Cam Lộ - La Sơn thiếu 0,37 triệu m3; đoạn Nha Trang - Cam Lâm thiếu 3,3 triệu m3; đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo thiếu 2,3 triệu m3; đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết thiếu 3 triệu m3.

Trước đó không lâu, trong buổi họp giao ban kiểm điểm tiến độ dự án với  Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, các địa phương có cao tốc đi qua đã cam kết đầu tháng 3/2022 và giải quyết dứt điểm vật liệu đất đắp trước ngày 15/3/2022.

Về phía Bộ GTVT, cơ quan này đã yêu cầu các ban QLDA, nhà đầu tư tập trung phối hợp với địa phương để giải quyết dứt điểm các vướng mắc về mặt bằng và vật liệu đất đắp để hoàn thành đúng tiến độ: Năm 2022 hoàn thành 4 dự án (Mai Sơn - QL45, Cam Lộ - La Sơn, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Dây); Năm 2023 hoàn thành 4 dự án (QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Nha Trang - Cam Lâm, Cầu Mỹ Thuận 2); Năm 2024 hoàn thành 2 dự án (Diễn Châu - Bãi Vọt, Cam Lâm - Vĩnh Hảo).

Phải quyết liệt, đồng bộ

Từ thời điểm đó đến nay đã hơn 3 tháng trôi qua, vấn đề thiếu vật liệu đắp nền của cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 1 vẫn chưa được giải quyết triệt để. Theo thông tin cập nhập mới nhất từ Cục QLXD&CLCTGT cho thấy, hiện vẫn còn 3/10 dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 1 thiếu vật liệu đắp nền với khoảng 3,2 triệu m3 đất đắp nền chưa hoàn thành hồ sơ cấp giấy phép khai thác.

Trong đó, cao tốc Mai Sơn - QL45 (thuộc địa phận tỉnh Ninh Bình) chưa cấp phép khai thác khoảng 0,4 triệu m3; cao tốc Nha Trang - Cam Lâm (thuộc địa phận tỉnh Khánh Hòa) chưa cấp phép khai thác khoảng 0,8 triệu m3 và cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo (thuộc địa phận tỉnh Ninh Thuận) chưa cấp phép khai thác khoảng 2 triệu m3.

“Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh Bình Thuận (đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết) còn 1 mỏ đất với trữ lượng 0,11 triệu m3 đã được cấp phép ngày 04/4/2022 nhưng chưa được khai thác do Nhà thầu đang thực hiện các thủ tục thuê đất, nộp các khoản thuế, phí và thực hiện bồi thường nhà cửa, vật kiến trúc, cây cối, hoa màu trên đất” – đại diện Cục QLXD&CLCTGT cho biết.

Các chuyên gia cho rằng, nếu không sớm giải quyết triệt để vấn đề thiếu vật liệu đắp nền thì sẽ không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án thành phân cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 1 mà ngay cả những dự án thuộc giai đoạn 2 của “siêu dự án” này triển khai trong thời gian sắp tới cũng bị “liên lụy”.

“Kinh nghiệm cho thấy, ngoài công tác giải phóng mặt bằng thì vật liệu phục vụ công tác thi công các dự án cao tốc, trong đó có vật liệu đắp nền có vai trò rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thực hiện dự án. Do đó, Bộ GTVT và các đơn vị liên quan phải sớm tìm ra lời giải cho vấn đề này” – Chuyên gia giao thông Bùi Danh Liên nhận định.

Theo ông Bùi Danh Liên, để giải quyết bài toán thiếu vật liệu nền cần có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa nhiều cơ quan, đơn vị liên quan. Trong đó, Bộ GTVT giữ vai trò chỉ đạo, điều hành còn chính quyền các địa phương có cao tốc đi qua giữ vai trò quyết định trực tiếp. Nếu các cơ quan, đơn vị không cùng vào cuộc, không quyết liệt, dứt khoát để tìm ra lời giải thì bài toán thiếu vật liệu nền của cao tốc Bắc – Nam sẽ mãi là bài toán khó.

Theo Cục QLXD&CLCTGT, tính đến hết tháng 5/2022 tổng khối lượng xây lắp hoàn thành dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 1 đạt gần 22.700 tỷ đồng, tương đương 40% giá trị hợp đồng. Trong đó, 4 dự án kế hoạch hoàn thành năm 2022 (Mai Sơn - QL45; Cam Lộ - La Sơn; Vĩnh Hảo - Phan Thiết; Phan Thiết - Dầu Giây) sản lượng trung bình đạt 58,3% giá trị hợp đồng. 4 dự án kế hoạch hoàn thành năm 2023 (QL45 - Nghi Sơn; Nghi Sơn - Diễn Châu; Nha Trang - Cam Lâm; cầu Mỹ Thuận 2) sản lượng trung bình đạt 37,6% giá trị hợp đồng. 2 dự án kế hoạch năm 2024 (Diễn Châu - Bãi Vọt; Cam Lâm - Vĩnh Hảo) sản lượng trung bình đạt 9,2% giá trị hợp đồng.