Theo Nghị quyết 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hồ Chí Minh, Quốc hội đã cho phép TP được thí điểm mô hình TOD bằng nguồn ngân sách đầu tư công để bồi thường, hỗ trợ và tái định cư các khu vực gần nhà ga metro và nút giao Vành đai 3.
Vì vậy, TP Hồ Chí Minh đã xác định các khu vực TOD được chia thành 2 nhóm trên cơ sở đánh giá hiện trạng sử dụng đất, nguồn gốc pháp lý đất, điều kiện và động lực phát triển trên nền tảng hạ tầng hiện hữu đã có và xây dựng thêm.
TP Hồ Chí Minh sẽ phát triển các đô thị nén dọc tuyến Metro số 1, Metro số 2, tuyến Vành đai 3. Ảnh minh họa
Đầu tiên, nhóm cải tạo, chỉnh trang khu vực hiện hữu: Đây là những khu vực đã hình thành dân cư hiện hữu, có điều kiện đô thị xuống cấp/cần cải tạo chỉnh trang phát triển đô thị.
Bên cạnh đó, những khu vực này có một phần diện tích đất do Nhà nước trực tiếp quản lý như trụ sở cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp được giao thuê có thời hạn, có thể di dời.…
Cùng với đó là nhóm đầu tư mới được xây dựng trên hiện trạng các khu vực là đất trống, hoặc dân cư thưa thớt, hoặc có nhà máy/xí nghiệp dự kiến di dời ... Điều này sẽ tạo sự thuận lợi cho việc thu hồi, giải phóng mặt bằng và đầu tư xây dựng mới.
Những khu vực này có phần lớn diện tích đất do Nhà nước trực tiếp quản lý như trụ sở cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp được giao thuê có thời hạn, có thể di dời ...
Các vị trí dự kiến thí điểm thực hiện TOD tại TP Hồ Chí Minh
Theo kế hoạch, giai đoạn 2024-2025, TP Hồ Chí Minh sẽ triển khai thí điểm mô hình TOD tại 9 vị trí khu vực dọc tuyến Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) và Vành đai 3, thuộc 5 địa phương bao gồm: quận Tân Phú, quận Tân Bình, quận 10, TP Thủ Đức, huyện Hóc Môn.
Giai đoạn 2026 - 2028, dự kiến thực hiện đối với 2 vị trí tại khu 1 xã Tân Hiệp (huyện Hóc Môn) và khu vực xung quanh vị trí ga Tân Kiên (huyện Bình Chánh).
Quảng cáo
Các vị trí khác sẽ được các địa phương tiếp tục báo cáo, đề xuất hoàn thiện.
Để triển khai các dự án này, TP Hồ Chí Minh sẽ nghiên cứu 3 mô hình và chức năng cơ bản cho khu vực TOD bao gồm:
Mô hình tại vùng lõi nhà ga (phạm vi bán kính từ 400 - 500 m): Phát triển đô thị mật độ cao tối ưu, đất sử dụng hỗn hợp, đa chức năng, thương mại - dịch vụ kết hợp với hình thức giao thông đi bộ là chủ yếu trong khu vực này, giao thông đối ngoại chủ yếu bằng đường sắt đô thị.
Mô hình tại vùng chuyển tiếp nhà ga (bán kính 500 - 1.000 m): Phát triển đô thị mật độ cao, sử dụng đất hỗn hợp với nhà ở và công trình dịch vụ xã hội với hình thức giao thông nội khu chủ yếu đi bộ và xe đạp, kết nối giao thông với nhà ga bằng xe buýt hoặc xe cá nhân nhẹ (xe đạp, xe điện...). Giao thông đối ngoại vẫn chủ yếu bằng đường sắt đô thị.
Mô hình phụ cận các nút giao Vành đai 3: Phát triển đô thị tại vùng phụ cận các nút giao thông đối với các khu vực có kết nối giao thông thuận lợi với đường Vành đai 3 hoặc tuyến nhánh rẽ vành đai. Mô hình này theo hướng hình thành các khu dân cư tập trung, khu chức năng đô thị, các khu công nghiệp, logistics... Giao thông nội khu chủ yếu xe đạp, xe điện, trong khi giao thông đối ngoại chủ yếu kết nối đường nhánh và giao thông công cộng.
Được biết, TOD (Transit Oriented Development) là một mô hình phát triển đô thị lấy giao thông công cộng làm trung tâm nhằm mục đích giảm thiểu nhu cầu sử dụng phương tiện cá nhân, khuyến khích người dân sử dụng giao thông công cộng và tạo ra các khu đô thị bền vững, thân thiện với môi trường.
Các khu đô thị phát triển theo mô hình TOD thường được xây dựng xung quanh các ga tàu điện ngầm, xe buýt hoặc các phương tiện giao thông công cộng khác.
Những khu vực thực hiện mô hình TOD thường có mật độ dân cư cao và nhiều tiện ích như nhà ở, văn phòng, thương mại, dịch vụ, giải trí... Các khu đô thị được thiết kế để có thể đi bộ, đạp xe hoặc sử dụng phương tiện giao thông công cộng một cách dễ dàng.
Vì vậy, việc thực hiện mô hình TOD, nếu triển khai đồng bộ, khoa học sẽ là giải pháp giúp TP Hồ Chí Minh giảm ô nhiễm môi trường, giảm tải hạ tầng giao thông và tạo nhiều không gian cho phát triển đô thị mới.
Việt Hùng