Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo quy hoạch, mạng lưới đường cao tốc gồm 41 tuyến với tổng chiều dài khoảng 9.014 km. Đến nay, cả nước đã đưa vào khai thác khoảng 2.001km, đang xây dựng 1.681 km, đang chuẩn bị đầu tư khoảng 805km; trong đó tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông sẽ cơ bản hoàn thành năm 2025.
Theo quy hoạch, đường cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Tây. Đây là trục giao thông quan trọng, kết nối vùng Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, vùng Tây Nam Bộ và TP Hồ Chí Minh.
"Việc đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành sẽ giải quyết điểm nghẽn về hạ tầng giao thông, tạo không gian mới, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh khu vực vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Tại các Nghị quyết số 23-NQ/TW, số 24-NQ/TW, Bộ Chính trị đã định hướng đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành trước năm 2030”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu.
Về phạm vi đầu tư, dự án đầu tư khoảng 128,8km, trong đó tuyến đi qua địa phận tỉnh Đắk Nông 27,8km; qua địa phận tỉnh Bình Phước 101km. Theo quy hoạch, cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành có quy mô 6 làn xe. Giai đoạn 1 phân kỳ đầu tư quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh; giải phóng mặt bằng thực hiện một lần theo quy mô quy hoạch (6 làn xe). Tốc độ thiết kế 100-120km/h.
Trong phạm vi dự án dự kiến đầu tư 11 nút giao liên thông, đầu tư hoàn chỉnh hệ thống kết nối dân sinh như đường gom, hầm chui dân sinh, cầu vượt ngang. Áp dụng các công nghệ tiên tiến, hiện đại trong quá trình thi công và vận hành khai thác.
 |
| Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng trình bày báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành. Ảnh: Báo Giao thông |
Về hình thức đầu tư, Bộ trưởng GTVT cho biết, phân chia thành 5 dự án thành phần, trong đó: Dự án thành phần 1 (đường cao tốc) đầu tư theo phương thức PPP (loại hợp đồng BOT); các dự án thành phần 2, 3, 4, 5 thực hiện giải phóng mặt bằng, xây dựng đường gom và cầu vượt ngang qua địa phận tỉnh Đắk Nông, tỉnh Bình Phước triển khai theo hình thức đầu tư công.
Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 25.540 tỷ đồng, trong đó, vốn nhà nước tham gia 12.770 tỷ đồng (ngân sách trung ương 10.536,5 tỷ đồng; ngân sách địa phương 2.233,5 tỷ đồng). Vốn nhà đầu tư thu xếp 12.770 tỷ đồng.Thời gian chuẩn bị dự án năm 2023 - 2024; giải phóng mặt bằng năm 2024 - 2025; thi công xây dựng từ năm 2025, phấn đấu hoàn thành năm 2026.
Thẩm tra Tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, dự án đáp ứng các tiêu chí thuộc thẩm quyền của Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.
Về phương án tài chính, đối với vốn ngân sách Trung ương khoảng 10.536,5 tỷ đồng: có ý kiến cho rằng việc bố trí 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 là không khả thi.
Theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2019, số vốn Kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021 - 2025 chỉ được thực hiện đến ngày 31/1/2026 trong khi dự án dự kiến đến hết năm 2026 mới hoàn thành. Do đó, đề nghị Chính phủ giải trình làm rõ việc bố trí nguồn vốn để thực hiện dự án trong năm 2026.
Đối với vốn ngân sách địa phương khoảng 2.233,5 tỷ đồng, có ý kiến cho rằng, hai địa phương Đắk Nông và Bình Phước hiện chưa tự cân đối được ngân sách, hàng năm vẫn nhận hỗ trợ từ ngân sách Trung ương. Việc cam kết bố trí vốn ngân sách địa phương như dự kiến sẽ rất khó khăn, đề nghị phải có giải pháp cụ thể hơn.
Đối với vốn do nhà đầu tư thu xếp khoảng 12.770 tỷ đồng, chiếm 50% sơ bộ tổng mức đầu tư dự án (chiếm 65% sơ bộ tổng mức đầu tư dự án thành phần 1 theo phương thức đối tác công tư), đề nghị Chính phủ thống nhất chặt chẽ với nhà đầu tư thu xếp vốn cho dự án, tránh điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án từ đầu tư theo phương thức đối tác công tư sang đầu tư công.
Về kiến nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời gian giải ngân đến hết năm 2026 đối với số vốn bố trí từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách Trung ương năm 2022 để thực hiện dự án, theo ông Vũ Hồng Thanh có nhiều ý kiến khác nhau liên quan tới vấn đề này.
Có ý kiến đề nghị thực hiện theo đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công tương tự như các dự án quan trọng quốc gia đã và đang triển khai thực hiện. Ý kiến khác cho rằng, trường hợp hết ngày 31/1 năm đầu tiên của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn sau mà dự án vẫn chưa hoàn thành thì vẫn được bố trí vốn đầu tư công của giai đoạn sau để thực hiện, vì vậy không cần thiết kiến nghị Quốc hội về cơ chế này.
Tuy nhiên, có ý kiến tán thành với đề xuất của Chính phủ nhằm bảo đảm Dự án được triển khai liên tục, do thông thường việc bố trí vốn giữa hai giai đoạn mất từ 6-8 tháng nên sẽ ảnh hưởng đến tiến độ thi công hoàn thành dự án theo kế hoạch.