Cần quyết liệt và đồng bộ các giải pháp hạn chế phương tiện cá nhân

Ông nhận định như thế về tác động của phương tiện cá nhân đối với hệ thống giao thông đô thị Hà Nội?

- Hà Nội đang đối mặt với những thách thức ngày càng nghiêm trọng về giao thông đô thị, trong đó nổi bật là tình trạng ùn tắc giao thông (UTGT), ô nhiễm môi trường, và quá tải hạ tầng. Một trong những nguyên nhân chính là sự gia tăng nhanh chóng của phương tiện cá nhân, đặc biệt là xe máy và ô tô.

Thực trạng đó đòi hỏi TP phải có những giải pháp căn cơ, toàn diện nhằm giảm thiểu số lượng, hạn chế tốc độ gia tăng cũng như mức độ sử dụng xe cá nhân của người dân. Có thể khẳng định, hạn chế xe cá nhân là một trong những biện pháp quan trọng nhất nhằm giảm thiểu UTGT và ô nhiễm môi trường.

Hà Nội đã có những hành động rất cụ thể nhằm hạn chế phương tiện giao thông cá nhân. Ông đánh giá như thế nào về hiệu quả của những chính sách này?

- Hà Nội đã và đang triển khai nhiều giải pháp cụ thể, toàn diện nhằm hạn chế phương tiện cá nhân, hướng tới xây dựng một hệ thống giao thông bền vững và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cần nhìn nhận rõ rằng thực tế còn nhiều thách thức lớn mà TP cần nỗ lực, bền bỉ, kiên trì mới giải quyết được.

Ví dụ như VTHKCC chưa đủ sức thay thế phương tiện cá nhân, nhất là ở các khu vực ngoại thành; cơ sở hạ tầng thiếu đồng bộ, kết nối giữa các loại hình VTHKCC còn rời rạc; cơ chế phối hợp giữa các cơ quan còn lúng túng; người dân còn e ngại chất lượng dịch vụ VTHKCC, đặc biệt là sự tiện lợi và thời gian di chuyển.

- TP cũng đặt mục tiêu giảm dần, tiến tới dừng sử dụng xe máy tại khu vực nội đô vào năm 2030 theo Đề án của UBND TP đã được HĐND TP thông qua. Đây là một trong những chính sách mang tính bước ngoặt, nhưng cũng đi kèm nhiều thách thức. Chúng ta cần nhìn nhận rõ rằng, không thể cấm hoặc hạn chế phương tiện cá nhân khi chưa có phương tiện VTHKCC thay thế.

Vậy để hạn chế phương tiện giao thông cá nhân cần tập trung vào những giải pháp nào thưa ông?

- Theo tôi, TP cần tập trung vào 5 nhóm giải pháp chính gồm: Hoàn thiện chính sách và định hướng chiến lược giảm thiểu phương tiện giao thông cá nhân; Phát triển giao thông công cộng làm nền tảng thay thế; Triển khai hệ thống thu phí phương tiện vào nội đô đồng thời với việc hình thành các “vùng phát thải thấp”; Quản lý chặt bãi đỗ xe và hạ tầng hỗ trợ; Tuyên truyền nhằm thay đổi hành vi sử dụng phương tiện đi lại của người dân.

- Trong đó, giải pháp quan trọng nhất là xây dựng hệ thống VTHKCC đủ mạnh và thuận tiện để người dân tự nguyện từ bỏ xe cá nhân. Đặc biệt cần gấp rút đầu tư, hoàn thiện mạng lưới ĐSĐT theo Đề án đã được Chính phủ và Quốc hội thông qua. Hà Nội xác định mục tiêu đến năm 2035 sẽ hoàn thành ít nhất 10 tuyến ĐSĐT theo Quy hoạch GTVT Thủ đô đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Khi mạng lưới metro hoàn chỉnh theo quy hoạch, tỷ lệ đảm nhận của VTHKCC có thể đáp ứng từ 50 - 55% nhu cầu của cư dân đô thị. Lúc đó người dân sẽ tự chuyển đổi phương tiện, từ xe cá nhân sang VTHKCC thuận tiện, rẻ và văn minh, hiện đại hơn.

Bên cạnh đó, TP cần rà soát, điều chỉnh quy hoạch, chú trọng đến giao thông phi cơ giới, tạo điều kiện thuận lợi cho người đi bộ và xe đạp, khuyến khích sử dụng các phương thức di chuyển thân thiện với môi trường. Cần xây dựng vỉa hè rộng rãi, an toàn; làn đường dành riêng cho xe đạp và các điểm trông giữ xe đạp công cộng...

- Ngoài ra cần tích cực tăng cường hiệu quả của công tác tuyên truyền để thay đổi nhận thức và hành vi của người dân. Trong lĩnh vực nào cũng vậy, tuyên truyền là một trong những khâu có vai trò, ý nghĩa quan trọng quyết định sự thành bại của chính sách. Công tác tuyên truyền phải đi trước, làm rõ cho người dân hiểu lợi ích của việc hạn chế xe cá nhân, tích cực sử dụng VTHKCC, chuyển từ thói quen lệ thuộc vào xe cơ giới sang đi bộ, đi xe đạp để tiếp cận với VTHKCC. Để tuyên truyền hiệu quả cần có sự vào cuộc của các cấp, các ngành cũng như đoàn thể xã hội.

Việc gắn hoạt động thu phí phương tiện vào nội đô với hình thành các “vùng phát thải thấp” có ý nghĩa như thế nào với việc hạn chế phương tiện cá nhân?

- Vừa qua HĐND TP Hà Nội đã thông qua Nghị quyết “Quy định tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp trên địa bàn Thành phố Hà Nội”. Đây là bước đi rõ ràng nhằm cụ thể hóa quy định tại Khoản 2, Điều 28, Luật Thủ đô (sửa đổi) năm 2024 về tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp; các biện pháp được áp dụng trong vùng phát thải thấp theo lộ trình phù hợp. Nó cho thấy TP đang hành động rất quyết liệt nhằm giảm ô nhiễm môi trường.

- Đồng thời, để xây dựng được các “vùng xanh” tất yếu phải hạn chế phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu xăng dầu truyền thống đang là nhóm chiếm đại đa số trong gần 10 triệu phương tiện giao thông hoạt động tại Thủ đô. Tôi cho rằng, thu phí vào nội đô sẽ là một trong những biện pháp quan trọng, hiệu quả nhất để hạn chế xe cá nhân, giảm thiểu UTGT cũng như xây dựng “vùng xanh” cho Hà Nội. Biện pháp này lại đã được các cấp chức năng thông qua, được Chính phủ và Quốc hội ủng hộ, cần nghiên cứu triển khai sớm để đem lại hiệu quả cho cả cả hai mục tiêu.

Thời gian tới, Hà Nội cần làm gì để nhanh chóng hạn chế, giảm thiểu tác động tiêu cực của phương tiện cá nhân thưa ông?

- TP đã có định hướng và đặt mục tiêu rất rõ, rất cụ thể nhằm hạn chế phương tiện cá nhân, qua đó giảm thiểu UTGT và ô nhiễm môi trường. Điều cần làm bây giờ lại phải vào cuộc một cách quyết liệt, đồng bộ. Quyết tâm thay đổi bộ mặt giao thông đô thị phải được duy trì bền bỉ, cụ thể hóa bằng những hành động, quyết sách mạnh mẽ, kịp thời.

- Đồng bộ ở đây cần phải hiểu theo hai ý: đồng bộ các giải pháp và tất cả các cấp, ngành cũng như Nhân dân Thủ đô cùng vào cuộc. Vừa triển khai các kế hoạch, chiến lược dài hạn phát triển VTHKCC, hạ tầng giao thông; vừa áp dụng các biện pháp, chế tài hạn chế xe cá nhân hoạt động, không thể chờ thêm 10 - 15 năm nữa khi hệ thống VTHKCC hoàn thiện mới hành động. Cần hiểu rằng trong tương lai, song song với sự phát triển của VTHKCC là sự gia tăng mật độ dân cư, đô thị hóa… Hạ tầng giao thông, VTHKCC cần đi trước mở đường, nhưng các chính sách hạn chế xe cá nhân phù hợp với hoàn cảnh thực tế cũng phải được thực hiện ngay để từng bước tháo gỡ khó khăn trước mắt, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững, lâu dài.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Ngọc Hải thực hiện