Nhiều hãng xe đã ngừng vận chuyển xe sang Mỹ, đóng cửa nhà máy ở Canada và Mexico, và sa thải công nhân tại các bang như Michigan.
Jaguar Land Rover, nhà sản xuất ô tô hạng sang của Anh, thông báo sẽ tạm dừng xuất khẩu sang Mỹ. Tập đoàn Stellantis đóng cửa các nhà máy ở Canada và Mexico sản xuất xe Chrysler và Jeep, đồng thời sa thải 900 công nhân Mỹ cung cấp linh kiện cho các nhà máy này. Audi, thương hiệu xe sang thuộc Volkswagen, cũng tạm dừng xuất khẩu từ châu Âu sang Mỹ và yêu cầu các đại lý bán hết xe tồn kho.
Xe được sản xuất tại công xưởng của Jaguar Land Rover. Ảnh: Jaguar Land Rover
Nếu các hãng xe khác cũng làm điều tương tự, hậu quả kinh tế có thể rất nghiêm trọng: giá xe tăng mạnh, tình trạng sa thải lan rộng, và lựa chọn của người tiêu dùng Mỹ bị thu hẹp đáng kể.
Mức thuế này là một trong những chính sách thương mại đầu tiên ông Trump áp dụng đối với ngành công nghiệp cụ thể, và được coi là phép thử phản ứng của doanh nghiệp. Tổng thống Mỹ cũng tuyên bố sẽ áp thuế lên thuốc men và chip máy tính. Với một số mẫu xe hạng sang, thuế suất 25% có thể khiến giá tăng thêm hơn 20.000 USD mỗi chiếc, làm giảm mạnh sức mua của người tiêu dùng.
Tuy vậy, cũng có một số tín hiệu tích cực. General Motors (GM) cho biết sẽ tăng sản lượng xe bán tải nhẹ tại nhà máy ở Indiana, một dấu hiệu cho thấy chính sách thuế quan có thể phần nào thúc đẩy hoạt động sản xuất trong nước. Dù vậy, phần lớn ngành công nghiệp ô tô vẫn rơi vào thế bị động. Sự bất ổn về chính sách khiến niềm tin thị trường lung lay, thể hiện rõ qua việc cổ phiếu của các ông lớn như Ford, GM và Tesla đồng loạt sụt giảm trong những phiên giao dịch gần đây.
Kevin Roberts, Giám đốc nghiên cứu thị trường tại CarGurus, nhận định: “Cả chuỗi cung ứng ô tô đang tìm cách hạn chế thiệt hại từ thuế quan đối với lợi nhuận và giá thành sản phẩm.”
Điều khiến nhiều doanh nghiệp bối rối là mức thuế được áp dụng quá nhanh, khiến họ không có thời gian chuẩn bị. Lenny LaRocca, chuyên gia của KPMG, cho biết: “Những chiến lược truyền thống không còn phù hợp. Các hãng xe sẽ buộc phải tập trung vào các mẫu SUV và bán tải có lợi nhuận cao, vốn chủ yếu được sản xuất tại Mỹ và có thể hấp thụ chi phí thuế quan tốt hơn.”
Mercedes-Benz cũng tuyên bố sẽ tận dụng dây chuyền lắp ráp linh hoạt tại nhà máy ở Alabama để xoay chuyển sản phẩm tùy theo nhu cầu. Tuy nhiên, việc tập trung vào các dòng xe cao cấp khiến người tiêu dùng khó tiếp cận xe mới giá rẻ, trong bối cảnh giá trung bình xe mới đã gần 50.000 USD.
Theo giới chuyên gia, thuế quan hiện chưa đủ sức thúc đẩy các hãng xe đầu tư mở nhà máy mới – một quyết định tốn kém và cần cam kết chính sách lâu dài. “Tôi chưa thấy ai thực sự hành động lớn” - ông LaRocca nhận định.
Trước khi ông Trump nhậm chức, một số hãng đã mở rộng sản xuất tại Mỹ nhằm giảm rủi ro chuỗi cung ứng sau đại dịch. ZF (Đức) đầu tư 500 triệu USD vào nhà máy ở Nam Carolina, còn GM cùng LG xây hai nhà máy pin xe điện lớn.
Một số hãng xe nước ngoài có thể ngừng bán tại Mỹ nếu không còn đảm bảo lợi nhuận, như Jaguar Land Rover – nơi thị trường Mỹ chiếm khoảng 20% doanh số toàn cầu. Nếu xu hướng này lan rộng, người tiêu dùng sẽ có ít lựa chọn hơn, trong khi các hãng còn lại có thể tăng giá do giảm cạnh tranh.
Tuy vậy, hiện chưa có làn sóng tăng giá diện rộng. Hyundai cam kết giữ nguyên giá xe Hyundai và Genesis đến ngày 2/6. Tuy nhiên, các đại lý vẫn có thể tự điều chỉnh giá – điều từng xảy ra trong thời kỳ thiếu chip hậu đại dịch.
Theo CarGurus, doanh số xe tăng vọt trước thời điểm thuế quan có hiệu lực. Thời gian trung bình một chiếc xe nằm tại đại lý giảm từ 77 ngày xuống còn dưới 50 ngày.
Sean Hogan, Phó Chủ tịch Sierra Auto Group, cho biết nhu cầu tăng đặc biệt với các mẫu xe Nhật như Honda, Subaru và Nissan, do người mua lo ngại bị ảnh hưởng bởi thuế – dù các hãng này đều có nhà máy tại Mỹ.
Cú sốc tiếp theo được dự báo sẽ đến vào ngày 3/5, khi chính quyền Trump áp thuế đối với phụ tùng ô tô nhập khẩu. Điều này sẽ ảnh hưởng cả các xe lắp ráp tại Mỹ, do phần lớn linh kiện vẫn phải nhập khẩu. Chi phí sửa chữa và bảo dưỡng vì thế cũng sẽ tăng.
“Người tiêu dùng có hiểu biết đang nhanh chóng hành động để đón đầu chính sách,” ông Hogan nhận định. “Nhưng chính quyền này thay đổi rất nhanh. Không ai biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Hãy thắt dây an toàn.”
Tùng Lâm