Mức phí khác nhau
Mới đây, Cục Đường bộ Việt Nam đề xuất mức thu phí đối với đường cao tốc do Nhà nước đầu tư. Cụ thể, mức phí được đề xuất với đường cao tốc có bốn làn xe mức phí thấp nhất là 1.300 đồng/km; cao nhất là 5.200 đồng/km.
Đối với đường cao tốc có 4 làn xe trở lên mức phí thấp nhất là 1.500 đồng/km; và cao nhất là 6.000 đồng/km, tuỳ từng nhóm, loại phương tiện và tuyến đường.
 |
| Phí sử dụng cao tốc sẽ được đầu tư để bảo trì và đầu tư các tuyến cao tốc mới. Ảnh minh hoạ |
Với mức thu được Cục Đường bộ Việt Nam đề xuất, theo tính toán sau khi triển khai thu phí đối với các tuyến cao tốc đang khai thác, số phí thu được có thể đạt hơn 3.200 tỷ đồng mỗi năm. Số thu nộp ngân sách Nhà nước là 2.850 tỷ đồng mỗi năm.
Trước đó, trong dự thảo của Cục Đường bộ Việt Nam cũng nêu rõ những tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư được phép triển khai thu phí phải thỏa mãn điều kiện là công trình được thiết kế, đầu tư xây dựng theo quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về đường cao tốc.
Đồng thời là công trình đường bộ cao tốc đã hoàn thành thi công xây dựng, đưa vào khai thác, sử dụng theo quy định của pháp luật. Mặt khác, các tuyến cao tốc áp dụng thu phí đã hoàn thành việc xây dựng, lắp đặt hạ tầng trạm thu phí, hệ thống phần mềm, thiết bị đảm bảo công tác vận hành, phục vụ việc thu phí theo quy định.
Với đường cao tốc đưa vào khai thác trước ngày 1/1/2025 mà chưa đạt chuẩn theo quy định (chưa có trạm dừng nghỉ, đường gom…) có mức phí như sau: Cao tốc có 4 làn xe hạn chế, mức phí thấp nhất là 900 đồng/km, cao nhất là 3.600 đồng/km; đường cao tốc có 4 làn xe và làn dừng khẩn cấp liên tục, mức phí thấp nhất là 1.000 đồng/km, cao nhất là 4.000 đồng/km; đường cao tốc có 4 làn xe trở lên, mức phí thấp nhất là 1.100 đồng/km, mức cao nhất là 4.400 đồng/km.
Hiện có 12 dự án cao tốc do Nhà nước đầu tư, đại diện chủ sở hữu, đã hoàn thành và đưa vào khai thác, sử dụng đủ điều kiện thu phí đường cao tốc từ 01/10/2024.
Cụ thể, bao gồm cao tốc Lào Cai - Kim Thành, Hà Nội - Thái Nguyên, TP.HCM - Trung Lương, Cao Bồ - Mai Sơn, Mai Sơn - Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Cam Lộ - La Sơn, La Sơn - Hòa Liên, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây, Mỹ Thuận - Cần Thơ.
Đánh giá các hình thức thu phí
Theo điều 50 của Luật Đường bộ, Nhà nước thu phí sử dụng cao tốc thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước quản lý, bao gồm cao tốc do Nhà nước đầu tư và cao tốc được chuyển giao cho Nhà nước quản lý.
Phí thu được sẽ nộp vào ngân sách Nhà nước và đầu tư cho việc bảo trì, sửa chữa, nâng cấp các tuyến cao tốc.
Theo Ủy ban Quốc phòng An ninh, việc thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư không dẫn đến "phí chồng phí" vì người tham gia giao thông có thể lựa chọn sử dụng đường quốc lộ song hành miễn phí.
Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, trong 10 năm tới nhu cầu vốn đầu tư mới đường cao tốc lên đến gần 240.000 tỷ đồng, trong khi vốn bảo trì mới đáp ứng được khoảng 40%.
Nhân lực quản lý, vận hành cao tốc cũng đang là bài toán khó, khi đến năm 2030 cần 10.000 công nhân vận hành. nhiều chủ công trình được giao quản lý, vận hành còn hạn chế về chuyên môn và thiếu nhân sự trình độ cao. Việc bố trí nguồn vốn để quản lý, khai thác đường cao tốc chưa kịp thời, đầy đủ.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc đề xuất thu phí sử dụng với phương tiện lưu thông trên đường cao tốc do Nhà nước đầu tư là đúng đắn. Chủ trương này đã được đề xuất, góp ý với chính phủ trong nhiều năm nay.
Việc thu phí sử dụng với phương tiện lưu thông trên đường cao tốc do Nhà nước đầu tư, nhằm mục đích để bù đắp tiền xây dựng tuyến đường và tiếp tục đầu tư mở rộng các tuyến đường cao tốc khác.
Theo lãnh đạo của Cục đường bộ Việt Nam, vấn đề đặt ra hiện nay là lựa chọn giữa 2 hình thức quản lý, khai thác và thu phí cao tốc.Thứ nhất là Nhà nước tự tổ chức thực hiện việc thu phí. Thứ hai là nhượng quyền cho tư nhân quản lý, khai thác.
Với hình thức thứ nhất, cơ quan quản lý tài sản đường cao tốc là Cục Đường bộ Việt Nam tự tổ chức thu. Qua đấu thầu, Cục Đường bộ sẽ lựa chọn nhà thầu cung cấp dịch vụ thu phí trên nền tảng hệ thống thu phí tự động không dừng.
Hình thức thứ 2 là đấu thầu quản lý đường cao tốc theo hình thức hợp đồng kinh doanh - quản lý (O&M). Nhà đầu tư sẽ đứng ra thu phí và quản lý, bảo trì tuyến đường. Nhà nước bán quyền thu phí tuyến cao tốc trong thời gian nhất định và thu ngay được một khoản tiền.
“Những hình thức thu đang được đánh giá kỹ ưu, nhược điểm. Trong trường hợp không thu hút được tư nhân tham gia, Nhà nước sẽ tổ chức, triển khai hoạt động thu.
Tới đây sẽ triển khai hệ thống giao thông thông minh (ITS), trong đó có hệ thống thu phí tự động không dừng sẽ được đầu tư đồng bộ với quá trình xây dựng đường cao tốc, do đó cơ sở hạ tầng hiện nay không phải đầu tư trạm thu phí” - đại diện Cục Đường bộ Việt Nam cho hay.