Nhiều vụ TNGT có nguyên nhân do người điều khiển phương tiện không chú ý khi thực hiện các thao tác kỹ thuật hoặc áp dụng chưa chính xác.... gây nên những hậu quả đáng tiếc. Dưới đây là tập hợp một số kỹ năng lùi xe khi tham gia giao thông.
1. Những khó khăn khi thực hiện thao tác lùi xe
- Bị hạn chế tầm nhìn do điểm mù: Không gian xung quanh xe mà người lái không thể quan sát đầy đủ khi đang thực hiện thao tác lái xe chính là điểm mù khi lái xe. Đối với người lái xe khi thực hiện thao tác lùi xe thì điểm mù là không gian phía sau xe, đặc biệt nguy hiểm khi người lùi chưa có kinh nghiệm hoặc không quan sát cẩn thận trước khi thực hiện.
 |
Điểm mù phía sau xe
|
- Việc kết hợp thuần thục giữa đánh lái với thao tác khác liên quan đến chân ga - côn - phanh hoặc ga- phanh trong lùi xe gây nhiều khó khăn cho người lái, các thao tác dễ bị rối, chi phối tâm lý do không gian hẹp hoặc nơi có nhiều phương tiện chờ đợi đi qua dẫn đến chết máy, chết máy nhiều lần, gây tai nạn.
2. Các thao tác cơ bản khi lùi xe
- Chọn vị trí lùi thích hợp: chọn đoạn đường có khoảng cách, vị trí, độ rộng phù hợp để lùi xe.
- Kiểm tra và quan sát xung quanh khi lùi xe: Để đảm bảo an toàn khi lùi xe, người lái xe cần ra ngoài kiểm tra xung quanh xe trước khi lên xe nhằm hạn chế tối đa điểm mù. Trên thực tế, khi bước ở ngoài vào xe, rất có thể có chướng ngại vật phía trước hoặc sau xe mà người lái xe không để ý (như trẻ con đang chơi ở phía sau) và chỉ thực hiện thao tác lùi khi quan sát thấy an toàn.
- Bật đèn cảnh báo nguy hiểm: sau khi xác định điểm đỗ và quan sát xung quanh xe, người lái xe phải bật đèn tín hiệu để các xe khác và người đi đường biết người lái có ý định lùi xe.
- Điều chỉnh tư thế ngồi khi điều khiển xe để giữ tư thế phù hợp sao cho có tầm quan sát tốt nhất và tư thế thoải mái nhất khi lái, hạ kính, tập trung cao độ khi lùi xe.
- Chỉnh gương chiếu hậu phù hợp cho góc quan sát rộng: Để góc quan sát phía sau được rõ và rộng hơn, nên điều chỉnh gương chiếu hậu hơi úp xuống sao cho vừa quan sát được vị trí bánh xe sau vừa hạn chế được điểm mù phía sau xe. Trong trường hợp đã quan sát qua kính chiếu hậu nhưng không yên tâm có thể hạ kính xe, kết hợp quay đầu ra phía sau để quan sát hoặc nhờ người đứng sau hướng dẫn.
- Lùi xe từ từ: Sau khi thực hiện tốt các thao tác trên người lái có thể từ từ lùi xe, dập phanh rà ga với tốc độ chậm, kết hợp quan sát trước sau để kịp thời xử lý các tình huống bất ngờ. Quay vô lăng theo hướng lùi xe:nguyên tắc khi lùi là lùi về bên nào thì quay vô lăng về bên đó.
3. Kỹ năng lùi xe trong một số trường hợp
3.1. Lùi theo đường thẳng
Người lái xe đạp hết côn, vào số lùi, nhả phanh tay, rồi từ từ nhả côn để xe di chuyển. Đây là cách lùi dễ nhất vì chỉ cần giữ xe di chuyển thẳng. cần kết hợp với đạp và nhả côn để duy trì tốc độ đủ chậm, không cần và cũng không nên đánh lái nhiều.
3.2. Lùi xe lên vỉa hè
Đối với các dòng xe gầm cao thì việc lùi xe lên vỉa hè không quá khó khăn. Tuy nhiên đối với các dòng xe sedan thì lái xe phải rất cẩn thận. Không nên chạy đà rồi lùi thẳng vào vỉa hè. Trong trường hợp này, lái xe cần từ từ kê bánh vào trước sau đó đạp ga rồi nhả ra luôn. Lực đạp ga làm sao vừa đủ để bánh xe leo được lên gờ vỉa hè. Hoặc an toàn hơn, người lái xe có thể lùi chéo góc đến sát vỉa hè, chuyển số thấp, giữ ga ở mức vừa phải và đều để hai bánh lần lượt leo lên, cuối cùng đưa cả xe lên. Lưu ý việc thực hiện với từng bánh xe càng chậm càng tốt, giữ ga to mà xe không vọt, không giật. Đặc biệt, khi lên vỉa hè cần quan sát những nắp đậy đường cáp ngầm, các bệ xây xung quanh gốc cây… rất dễ bị cọ quệt hoặc tụt bánh.Khi dừng hẳn phải trả thẳng lái. Chỗ càng hẹp càng phải trả thẳng lái vì không trả thẳng lái lúc xuất phát rất hay bị va quệt.
3.3. Lùi xe vào chuồng
- Điều khiển xe đi bám trái thật chậm, thành xe bên trái của xe cách lề đường khoảng 20-30cm là vừa. Đừng cách xa quá, vì đến lúc mở cua sẽ không đủ khoảng trống bên phải. Cũng đừng đi gần quá, vì lúc đánh lái mở cua sang phải, đuôi xe có thể quệt vào mép chuồng.
- Khi vai người lái đến ngang mép trước của cửa chuồng thì đánh hết lái sang phải đến khi thân xe tạo thành góc khoảng 45 độ so với cửa chuồng thì trả lái thẳng, đạp phanh và ngắt côn để xe dừng lại. Lúc này nhìn qua gương chiếu hậu trái sẽ thấy góc trái cửa chuồng. Nếu quá rộng, hoặc quá hẹp đều không tốt, và có thể phải làm lại thao tác từ đầu, nếu không rất dễ bị chèn vào mép chuồng khi lùi.
- Cài số lùi (sau khi xe đã dừng hẳn) và quan sát gương chiếu hậu rồi nhả côn từ từ để bắt đầu lùi. Đến khi thấy lốp sau bên trái cách góc trái của cửa chuồng khoảng 30-40cm thì đánh lái hết sang trái rồi tiếp tục lùi dần xe vào chuồng.
- Khi thân xe gần song song với chuồng thì trả lái và vừa lùi vừa căn để thân xe song song với chuồng thì giữ thẳng lái để vào.
3.4. Lùi ghép xe song song
- Đỗ xe song song bên ngoài nơi sẽ lùi vào giữa 2 xe để ước lượng khoảng trống có đủ để xe vào hay không và khoảng cách giữa đầu xe, đuôi xe với các xe phía trước, phía sau;
- Chạy xe lên đỗ bánh sau ngang bằng đuôi xe trước, song song với xe trước cách 70cm, đánh lái qua phải và nhìn chiếu hậu sao cho kính trái thấy đuôi xe mình giữa đầu xe sau và trả lái lùi chậm thẳng theo hướng nhìn đó.
- Khi bánh sau hoặc đuôi xe bên phải vào đến cách lề khoảng 30cm thì đánh lái ngược về bên trái , lùi chậm dần đến nơi định vị trả lái thẳng. Khi vị trí mình ngồi ngang bằng vị trí đã định vị là dừng.
3.5 Lùi xe ô tô trong những đoạn đường hẹp
Lùi xe trong những đoạn đường hẹp không chỉ là kỹ thuật khó thực hiện đối với các tài xế trẻ mà nó còn khiến không ít các tài xế lâu năm bối rối. Để lùi xe hiệu quả trong những đoạn đường hẹp, thì người lái xe cần nắm chắc những kỹ thuật lùi xe và thực hành lùi xe thường xuyên.
 |
| Lùi xe ô tô ở nơi đường hẹp tiềm ẩn nhiều nguy cơ va quyệt, mất an toàn. |
Kỹ thuật lùi xe ô tô đơn giản nhất và phổ biến nhất là lùi trong khi quay đầu theo dõi phía sau. Các tài mới nhiều khi phải hạ kính hay mở cửa xe để căn đường. Một số tài xế có nhiều kinh nghiệm hơn thì thường sử dụng gương chiếu hậu khi lùi xe. Để sử dụng hiệu quả những phương pháp trên, các tài xế cần nắm rõ những ưu và nhược điểm của từng phương pháp.
- Lùi xe và quay đầu nhìn về phía sau
Khi lùi xe theo phương pháp này, tài xế thường “quên” phần trước nên rất dễ va quệt vì không kịp để ý thấy vật cản phía trước cũng như khi vật cản bất ngờ xuất hiện phía trước.
- Lùi và mở cửa xe cùng phía với mình
Khi sử dụng phương pháp này, tài xế thường không thể quan sát không gian bên phải của xe. Ngoài ra, việc vừa lùi xe, vừa thò đầu quan sát kính xe cũng ẩn chứa nhiều nguy hiểm như nguy cơ đầu người lái va quệt vào các chướng ngại vật (nhất là nơi chật hẹp, đông xe qua lại).
- Lùi xe và quán sát qua gương chiếu hậu
Đây là kỹ thuật ưu việt nhất. Thực hiện kỹ thuật này, số “vùng chết” sẽ giảm đi rất nhiều. Yêu cầu quan trọng nhất khi thực hiện kỹ thuật này là việc chỉnh gương chiếu hậu. Khi xe chuyển động về phía trước, tài xế nhìn vào gương 2 bên có thể quan sát thấy cạnh ngoài cùng của xe. Tuy vậy, vùng quan trọng nhất mà các tài xế cần quan sát được khi lùi xe là phần dưới và phía sau khoảng giữa xe đặc biệt là vị trí bánh sau.
Tiếc là hiện tại, chỉ các xe đắt tiền mới có góc quan sát như vậy. Ở những xe này, gương bên sườn sẽ tự động hướng xuống thấp khi tài xế cài số lùi. Thông thường, những tài mới hay mất phương hướng khi đánh vô-lăng để lùi xe. Để khắc phục hiện tượng này, bạn chỉ cần nhớ rằng khi lùi xe, nếu bạn xoay vô-lăng sang bên nào thì xe sẽ lùi theo hướng bên đó. Bên cạnh đó, bạn cần luôn kiểm soát phần đầu xe vì khi lùi, mũi xe luôn hướng ra ngoài bán kính quay nên rất dễ va quệt…
4. Một số kinh nghiệm khi lùi xe
4.1. Về cách quan sát
Đối với những tình huống lùi hay đỗ vào vị trí khó, với điều kiện ánh sáng hoặc thời tiết không thuận lợi, thì lái xe nên sử dụng kết hợp cả 3 gương, kết hợp với việc nhìn qua vai về bên phải hay bên trái. Nếu cần thiết nên nhoài, rướn người về sau để quan sát phía sau rõ hơn, nếu cần thiết phải điều chỉnh cho gương cụp xuống để quan sát những vị thấp hoặc những điểm mù. Nếu còn chưa thực sự tự tin, nên trực tiếp xuống xe, quan sát để đưa ra phương án tốt hơn.
4.2. Cách ước lượng và định hình vị trí
Người lái xe nên tập dần thói quen quan sát từ xa và ước lượng vị trí, khoảng cách. Nên tận dụng những vật cố định trong không gian gần đấy để xác định hướng xe, vị trí đỗ và vị trí phải dừng, để ý những mô đất, hố, cọc tiêu, chậu cây, thú nuôi hoặc các vật cản khác khi lùi xe. Có thể sử dụng đèn chiếu gần để ước lượng khoảng cách: Khi lùi vào các vị trí gần bức tường, bụi cây, cửa cổng hay trong gara... nên bật đèn chiếu gần, bởi ánh sáng phản xạ của đèn vào các vật thể sẽ giúp ta ước lượng được khoảng cách an toàn. Ánh sáng càng thu nhỏ và càng sáng thì xe càng tiến sát tới vật cản.
4.3. Cách điều chỉnh gương khi lùi
- Đối với gương cạnh: Chia chiều rộng gương làm 3 phần, chỉnh sao cho thân xe chiếm 1/3 phía trong, 2/3 phía đường; chia chiều cao gương làm 3 phần chỉnh sao cho phần kính sau chiếm 1/3 phía trên, phần thân xe chiếm 2/3 phía dưới, không nên chỉnh quá thấp sẽ hạn chế tầm nhìn ngang xe nhất là với xe dòng sedan.
- Đối với gương giữa: Chỉnh sao cho nhìn được toàn bộ kính xe sau;
- Trường hợp lắp thêm gương cầu thì nên đặt vào phần rìa gương phía ngoài, bên dưới. Vị trí đó rất thích hợp để căn lốp sau và sườn xe khi lùi, ngoài ra còn có thể quan sát ở điểm mù của xe.
4.4. Cách vận hành vô lăng
Lùi về bên nào thì bám nhiều về phía bên đó. Còn phải tính toán đến các trường hợp đầu xe quay để tránh va chạm ở phía đầu xe. Khi lùi xe, xoay sở ở những nơi chật hẹp, kỹ năng lái một tay xoay vô-lăng rất cần thiết. Nó sẽ giúp người lái xe chủ động tình huống cũng như điều chỉnh nhanh hơn, lái xe có thể vừa xoay vô-lăng kết hợp quan sát phía sau để có được vị trí ưng ý.
4.5. Cách vận hành chân ga, phanh
Chân ga chỉ nên nhấp nhả, luôn sẵn sàng để giữ phanh.
4.6 Một số lưu ý khi lái xe
-Tuyệt đối chấp hành các quy định về an toàn khi điều khiển phương tiện giao thông (tuyệt đối không lái xe khi đã sử dụng rượu bia).
- Không sử dụng điện thoại di động khi điều khiển phương tiện.
- Đối với phụ nữ khi điều khiển phương tiện giao thông không nên đi giày cao gót, đi chân đất lái xe, không nên để đồ vật dưới chân người điều khiển, không nên mặc áo chống nắng, đội mũ rộng vành làm hạn chế tầm nhìn,và làm cản trở các thao tác chân tay trong khi xử lý tình huống giao thông.
- Trong tất cả các trường hợp nếu đi xe lạ cần điều chỉnh lại vị trí ngồi cho hợp lý, điều chỉnh gương đảm bảo tầm quan sát được bao quát nhất; kiểm tra hệ thống phanh để đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông.
- Trong khi điều khiển phương tiện giao thông không nên nghe nhạc quá lớn gây mất tập trung trong quá trình điều khiển giao thông.
5. Một số lỗi thường gặp khi lùi xe
- Để ga cao, xe lùi nhanh nên đánh lái không kịp, xe đi không đúng hướng mong muốn. Vì thế, khi chưa thao tác thuần thục, tốt nhất nên lùi với tốc độ chậm, bằng cách hết hợp với đạp nhả côn hoặc rà phanh.
- Ước lượng sai khoảng cách và vị trí xe, dẫn đến trường hợp đỗ xe bị chéo, hoặc quá lệch về một bên. Do vậy sau mỗi lần lùi ghép xe, người lái nên bước ra khỏi xe và nhìn vị trí xe thực tế so với trong tưởng tượng, sau đó đánh giá và rút kinh nghiệm cho những lần sau.
- Quên nhìn về phía trước nên dễ gây va quệt do mũi xe đang có xu hướng văng ra ngoài khi đánh lái, hay khi có chướng ngại bất ngờ xuất hiện phía trước. Cũng như khi xe chạy tiến, thỉnh thoảng vẫn cần phải quan sát gương chiếu hậu để đảm bảo an toàn. Khi lùi, việc quan sát xung quanh càng quan trọng, do tầm nhìn bị hạn chế hơn nhiều.