Mở toang lối đi cho xe khách trá hình lách luật?

Như vậy, những xe hợp đồng (XHĐ) dưới 9 chỗ đã có hẳn một lối đi thênh thang, kinh doanh tùy theo ý thích?

Bất ngờ trước quy định mới

Quốc hội đã thông qua Luật Đường bộ mới do Bộ GTVT trình. Trong đó có những vấn đề khiến không ít DN vận tải hoang mang. Ví dụ như quy định tại khoản 10, Điều 56 về kinh doanh vận tải hành khách bằng xe hợp đồng. Cụ thể điều khoản này chỉ nêu ra quy định XHĐ từ 8 chỗ trở lên phải có hợp đồng bằng văn bản; còn dưới 8 chỗ thì không nhắc tới.

Luật sư Phan Thị Thu Hiền (Đoàn Luật sư Hà Nội) chia sẻ: “Việc áp dụng Luật Đường bộ mới như thế nào còn phải chờ các thông tư hướng dẫn của Bộ GTVT. Tuy nhiên, những gì trong luật không cấm thì người dân và tổ chức vẫn được phép làm, đó là mặc định. Rất có thể quy định chỉ áp dụng với XHĐ từ 8 chỗ trở lên sẽ tạo một kẽ hở mới lớn hơn cho xe khách trá hình, xe dù trong thời gian tới”.

Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng chia sẻ, ông cũng bất ngờ trước quy định về XHĐ mới trong bộ luật nêu trên. “Chính vì quy định XHĐ dưới 9 chỗ không phải gửi danh sách khách hàng và hợp đồng về Sở GTVT chủ quản trước đây mà xe khách trá hình nở rộ khắp cả nước. Nay lại tiếp tục thả lỏng hơn thì cuộc cạnh tranh bất công bằng giữa xe trá hình với xe tuyến cố định chắc chắn sẽ còn cam go hơn nữa”.

Hiện phần lớn xe khách trá hình là xe limousine dưới 9 chỗ ngồi, chạy cự ly ngắn trong khoảng dưới 200km. Không chỉ khiến xe khách tuyến cố định nhanh chóng sụp đổ, loại hình này còn làm cho ngân sách thất thu rất lớn, gây rối loạn trật tự, ATGT trong các đô thị lớn, nhỏ trên toàn quốc. Tiếp tục thả nổi, cho phép XHĐ dưới 9 chỗ ngồi (cho khách) không cần lập hợp đồng sẽ giúp chủ xe, DN trốn doanh thu, trốn thuế dễ dàng hơn nữa.

Nhiều DN làm ăn chân chính, người dân cũng như giới chuyên gia cho rằng Luật Đường bộ mới sẽ siết chặt hơn quản lý đối với XHĐ để dần dần loại bỏ vi phạm, vãn hồi trật tự trên thị trường vận tải hành khách liên tỉnh. Vì vậy quy định về XHĐ trong Luật Đường bộ mới đã khiến những người trông mong vô cùng hụt hẫng.

Giám đốc Công ty TNHH Bộ Thịnh Phát Nguyễn Đăng Khải cho biết, DN này đang chuẩn bị đầu tư tuyến vận tải hành khách liên tỉnh Hà Nội - Sơn La, nhưng đã tạm dừng để nghe ngóng.

“Hầu hết xe limousine, xe khách đội lốt XHĐ hiện nay đều là loại 8 chỗ ngồi cho khách, nằm trong diện không phải có hợp đồng bằng văn bản. Ra luật thế này thì xe khách tuyến cố định sẽ càng khó khăn hơn trước. Chúng tôi rất bất ngờ vì những tưởng Luật Đường bộ mới sẽ bịt lỗ hổng xe trá hình vẫn lợi dụng lâu nay”.

Nhiều DN vận tải hành khách tuyến cố định trên các cung đường từ Hà Nội đi: Ninh Bình, Thanh Hóa, Quảng Ninh, Thái Nguyên… cũng tỏ ra thất vọng với quy định này.

Sẽ phát sinh nhiều rắc rối

Sau đại dịch Covid-19 và áp lực từ xe khách trá hình, những năm gần đây vận tải DN khai thác vận tải hành khách quyến cố định đang ngày càng kiệt quệ. Hàng loạt xe bỏ bến ra ngoài, kéo theo nhiều hệ lụy phức tạp cho cả thị trường, người dân lẫn ATGT trên cả nước.

Đặc biệt, mới đây còn nở rộ loại hình xe tiện chuyến, xe ghép, một đối thủ với nhiều “quái chiêu” có thể qua mặt hầu hết lực lượng chức năng. Xe tiện chuyến, xe ghép chủ yếu là xe từ 8 chỗ ngồi (cho khách) trở xuống, đăng ký biển trắng, dưới chiêu bài không kinh doanh nhưng nhận đặt chỗ, đón khách trên các tuyến cố định liên tỉnh.

Chủ xe chỉ việc thu tiền mà không phải nộp bất cứ một loại thuế phí nào với xe kinh doanh vận tải. Quy định tại khoản 10, Điều 56 rất có thể sẽ hợp thức hóa loại hình này, loại bỏ cả khả năng kiểm soát, xử phạt của CSGT hay Thanh tra GTVT.

Ông Trần Hồng Phong - Giám đốc Công ty TNHH MTV Minh Hằng phân tích, trước đây xe ghép chở khách “lậu”, bản chất là xe dù hoàn toàn. Nếu bị lực lượng chức năng phát hiện sẽ phạt rất nặng.

“Nhưng nay có quy định mới chỉ cần đăng ký phù hiệu xe hợp đồng, rồi tha hồ nhởn nhơ gom khách, đón khách khắp nơi, không khai báo doanh thu, chạy như xe cố định cũng chẳng ai bắt lỗi gì được” - ông Trần Hồng Phong nói.

Đối với lực lượng chức năng, việc xử lý XHĐ trá hình vận chuyển khách liên tỉnh từ trước tới nay đã rất khó khăn, nay sẽ còn khó khăn gấp bội do việc “hợp thức hóa” xe ghép, xe tiện chuyến.

Đại diện Đội CSGT số 6, Phòng CSGT, Công an TP Hà Nội chia sẻ: “Xe ghép phần lớn là xe ngoại tỉnh chạy về Hà Nội. Muốn xử lý được phải mật phục, hóa trang rất vất vả, nhưng phát hiện còn phạt được. Nay nếu hàng nghìn chiếc xe đăng ký kinh doanh XHĐ, rồi ỷ vào lợi thế dưới 8 chỗ, đón trả khách khắp nơi thì không có căn cứ gì mà xử phạt”.

Theo ước tính của Sở GTVT Hà Nội, hiện có khoảng 2 triệu phương tiện ngoại tỉnh thường xuyên hoạt động trên địa bàn TP, tạo nên áp lực giao thông không nhỏ. Trong đó có cả xe khách trá hình, xe ghép, xe tiện chuyến… những chiếc xe dù kinh doanh theo dạng lách luật, phá luật. Chính những chiếc xe này đang khiến ùn tắc giao thông tại Thủ đô ngày càng trầm trọng.

Hình ảnh xe limousine, xe ghép dừng đỗ, đón trả khách bất cứ đâu, bất chấp giờ cao điểm, gây cản trở lưu thông khiến người dân vô cùng bức xúc suốt nhiều năm qua.

Nhiều chuyên gia cho rằng, quy định mới về XHĐ trong Luật Đường bộ sẽ đẻ thêm nhiều rắc rối hơn nữa cho các đô thị lớn như Hà Nội. Giờ đây lực lượng chức năng sẽ phải căng hết sức lực, trí lực để tìm cách xử phạt vi phạm của xe trá hình, xe dù, bến cóc, thậm chí thấy sai nhưng không phạt được. Cho nên, trong những nghị định, thông tư hướng dẫn sắp tới, quy định cần phải sát với thực tế hơn.

Bộ GTVT cần lắng nghe ý kiến của người dân, DN, tìm hiểu thực tế và có giải pháp cho vấn đề xe hợp đồng biến tướng. Không thể buông xuôi, bỏ mặc, hoặc xây dựng quy định trên sự chủ quan, thiếu thực tế.

Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng

Đặng Sơn