Tác động sâu rộng
Từ ngày 1/1/2025, Nghị định số 168/2024/NĐ - CP của Chính phủ, “Quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe” đã chính thức được thi hành. Ngay lập tức Nghị định 168 đã mang đến những tác động tích cực sâu rộng đến mọi tầng lớp Nhân dân trong xã hội, góp phần tạo chuyển biến mạnh mẽ về ý thức của người tham gia giao thông.
Ông Lê Kim Thành - Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia chia sẻ: “Chúng ta có thể nhận thấy rõ ràng rằng, thực tế giao thông tại các đô thị lớn đã đi vào nền nếp. Người tham gia giao thông đã chấp hành và tuân thủ đúng quy định pháp luật về trật tự, an toàn giao thông như dừng đỗ xe đúng vạch là vi phạm về lấn làn xe, tốc độ... Bên cạnh đó, vi phạm về nồng độ cồn, vi phạm về tốc độ cũng đã giảm đáng kể”.
Theo thống kê của Cục CSGT, Bộ Công an, quý I vừa qua Thông tin từ Cục CSGT (Bộ Công an) về kết quả thực hiện Luật Trật tự, an toàn giao thông (ATGT) và Nghị định 168/2024/NĐ-CP, trong quý I/2025 cho thấy, lực lượng CSGT toàn quốc đã phát hiện, xử lý 728.818 trường hợp vi phạm về giao thông. So với cùng kỳ, số vi phạm xử phạt giảm 341.519 trường hợp, giảm 31,9%. Tai nạn giao thông giảm cả 3 tiêu chí. So với cùng kỳ năm 2024, số vụ tai nạn giảm 29,09%, số người chết giảm 3,91%, số người bị thương giảm 29,77%; riêng vi phạm nồng độ cồn giảm 46,5%; vi phạm tốc độ giảm 35,4%; không chấp hành hiệu lệnh tín hiệu đèn giao thông giảm 36,6%.
Cảnh sát giao thông Hà Nội làm nhiệm vụ tại cửa ngõ phía Nam thành phố. Ảnh: Công Hùng
Nghị định số 168/2024/NĐ - CP ra đời, tất cả người dân đều quan tâm về vấn đề này và mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Khi mọi người đều tuân thủ các quy định của pháp luật, không vi phạm thì không phải quan tâm đến mức phạt, cao hay thấp. Vấn đề cốt lõi là cần phải tuân thủ quy định về trật tự, an toàn giao thông từ trong ý thức, hành vi. Khi mà ý thức chưa cao thì mức xử phạt cao là một biện pháp rất tốt. Trong tương lai, tôi cho rằng, khi mà trật tự, an toàn giao thông đã đi vào nền nếp, tất cả mọi người đều có chung một nhận thức và đều có những thay đổi hành vi theo hướng tích cực thì các cơ quan quản lý Nhà nước có thể điều chỉnh các quy định về xử phạt.
Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia Lê Kim Thành
Đáng mừng nhất là trong kỳ nghỉ lễ 30/4 - 1/5 vừa qua cả nước không ghi nhận vụ tai nạn giao thông thảm khốc nào, tình trạng ùn tắc giao thông tại các cửa ngõ đô thị, trên nhiều trục quốc lộ, cao tốc lớn cũng giảm rõ rệt. Đó là những minh chứng thực tế, rõ nét nhất cho thấy hiệu quả tích cực từ việc nâng cao mức xử phạt vi phạm giao thông.
Thạc sĩ Tâm lý xã hội Nguyễn Anh Minh phân tích, tăng mức xử phạt lên cao đã thực sự làm “lay động” ý thức của người tham gia giao thông. Giờ thì kể cả những người có điều kiện vật chất cao cũng sợ vi phạm vì mức phạt quá nặng. “Một hiệu ứng rất tích cực từ việc nâng mức phạt vi phạm giao thông là gia tăng số người chấp hành luật, giảm thiểu số người cố ý vi phạm. Càng đông người tuân theo nền nếp, kỷ cương, hình thành ý thức xã hội sâu rộng thì càng nhiều người không dám đi ngược lại xu thế chung. Đó mới là hiệu quả bền vững” - ông Nguyễn Anh Minh nói.
Các chuyên gia cho rằng, sự ra đời của Nghị định 168 là rất cần thiết, cho thấy quyết tâm chính trị thay đổi thực trạng vi phạm giao thông tràn lan trong xã hội hiện tại. Dù đây đó còn những ý kiến lo ngại, trái chiều, nhưng qua một thời gian ngắn triển khai trong thực tế, có thể khẳng định Nghị định 168 đã đi đúng hướng, mang đến hiệu quả mạnh mẽ và cần được duy trì bền bỉ, liên tục.
Không thể buông lỏng
Ngay từ khi Nghị định 168 bắt đầu áp dụng đã có những ý kiến lo ngại mức phạt quá cao sẽ gây phản ứng xã hội, đồng thời có thể phát sinh tiêu cực, nhũng nhiễu trong xử lý vi phạm. Thực tế đã chứng minh tính đúng đắn của việc nâng mức phạt, nhưng nếu không tăng cường xử lý thì dần dần Nghị định 168 sẽ mất đi tính nghiêm minh và răn đe, ngăn ngừa hành vi vi phạm.
Có ý kiến cho rằng, sau vài tháng đầu tuyên truyền kết hợp xử phạt mạnh, rầm rộ theo quy định mới, ở một số nơi người tham gia giao thông có dấu hiệu nhờn luật, tái diễn vi phạm giao thông. Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng cho biết, vài tuần vừa qua, những hiện tượng như đi ngược chiều, vượt đèn đỏ, dừng đỗ xe tùy tiện… lại tái diễn trên nhiều tuyến đường phố Hà Nội, đặc biệt là trong giờ cao điểm.
“Hiện tượng đó cho thấy, người tham gia giao thông đã biết sợ vi phạm, nhưng vẫn có tâm lý tranh thủ lúc vắng bóng lực lượng chức năng, hoặc hùa theo tâm lý đám đông, cố tình phạm luật. Mức phạt thì cao nhưng công tác xử lý không triệt để, rốt ráo, thường xuyên liên tục cũng sẽ không phát huy được hết hiệu quả ngăn ngừa vi phạm” - ông Nguyễn Mạnh Thắng nói.
Chúng ta cũng cần tập trung phát triển hạ tầng đô thị, vận tải công cộng, quản lý tốt nhu cầu giao thông. Như vậy sẽ tạo nên một không gian đô thị văn minh, hài hòa, nơi người dân không phụ thuộc quá nhiều vào phương tiện cá nhân, không phải đi lại nhiều, khi đó ùn tắc, vi phạm giao thông sẽ tự động giảm. Mặt khác, lực lượng chức năng cần kiên quyết xử phạt nghiêm, có tình có lý, không ngoại lệ. Cần tăng cường giám sát bằng camera, xử phạt nguội qua hình ảnh, hạn chế xử phạt trực tiếp.
Chuyên gia giao thông, thạc sĩ Lê Trung Hiếu
Một trong những vấn đề nổi cộm, được dư luận quan tâm nhất hiện nay là công tác xử phạt chưa được toàn diện. Người dân khi tham gia giao thông thì sợ bị phạt nên tuân thủ hơn, trong khi nhiều xe kinh doanh vận tải, địa điểm kinh doanh lấn chiếm hè phố, lòng đường lại vẫn ngang nhiên vi phạm kéo dài, gây mất trật tự, an toàn giao thông, bức xúc trong dư luận xã hội.
Ông Bùi Văn Dũng (phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai) chia sẻ: “Hằng ngày có cả đoàn xe khách dừng đỗ, lê la trên đường Kim Đồng, Giải Phóng, Đỗ Mười, gây cản trở giao thông. Không biết hiệu quả của việc xử lý vi phạm đến đâu nhưng hiện tượng này vẫn tái diễn ngày này sang ngày khác. Phải chăng Nghị định 168 đang hướng đến người dân nhiều hơn là DN?”.
Đồng quan điểm, bà Dư Thị Lan (xã Vạn Kim, huyện Mỹ Đức) chia sẻ: “Hằng ngày đi đường, tôi rất bức xúc với nhiều xe taxi, xe ôm, xe ba gác chở hàng cồng kềnh. Nhóm này có rất nhiều vi phạm, trực tiếp gây ùn tắc cũng như mất an toàn giao thông ở khắp các đường phố từ nội đô ra ngoại thành. Cần có biện pháp xử phạt, răn đe hiệu quả hơn nữa”.
Thạc sĩ Nguyễn Anh Minh cho rằng, việc xử lý vi phạm với mức phạt càng cao sẽ càng khiến tâm lý người dân mong muốn có sự công tâm, bình đẳng nhiều hơn. Không thể chỉ xử phạt nhóm này mà buông lỏng nhóm kia. Ngay cả việc xử phạt tại một vị trí nút giao hay trên một tuyến đường cũng cần phạt tất cả người vi phạm chứ không chỉ “dừng được xe nào phạt xe đó”.
Đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, Sở đang nỗ lực hết sức cùng với Công an TP Hà Nội rà soát, điều chỉnh, tìm kiếm phương án tổ chức giao thông tối ưu cho từng khu vực, từng tuyến đường, nút giao. Tuy nhiên cần hết sức chia sẻ với lực lượng CSGT. Hiện tại Hà Nội đã có tới 10 triệu phương tiện, bao gồm cả xe ngoại tỉnh thường xuyên hoạt động trên địa bàn TP. “Không phải lực lượng chức năng làm việc kém hiệu quả mà thực sự lượng phương tiện giao thông quá lớn, người đi lại quá đông, khó lòng xử phạt trực tiếp tất cả ngay trên đường” - vị này nói.
Các chuyên gia cho rằng, sau vài tháng triển khai, có dấu hiệu công tác xử phạt vi phạm giao thông theo mức phạt mới tại Nghị định 168 ở một số nơi đang trùng xuống. Cần duy trì xử phạt bền bỉ thì mới mang lại hiệu quả lâu dài, “đánh trống bỏ dùi” sẽ chỉ càng khiến ý thức của người tham gia giao thông đi xuống, thói quen nhờn luật lan rộng và sâu sắc hơn mà thôi.
Minh Tường